Doktorantların ənənəvi konfransları – 27 ilə baxış

Sabah ölkəmizin elm və təhsil ictimaiyyəti növbəti dəfə gənclərin mötəbər elm tədbirinə şahidlik edəcək. Sumqayıt Dövlət Universitetində Doktorantların və gənc tədqiqatçıların ənənəvi XXVII Respublika elmi konfransı başlayacaq.

Məlumdur ki, son illərdə gənclərin elmi-tədqiqat işinə marağının artırılması, onların elmi  səviyyəsinin yüksəldilməsi, əldə etdikləri elmi nəticələrin müzakirə edilməsi və fikir mübadiləsinin aparılması üçün doktorant və gənc tədqiqatçıların respublika elmi konfransları keçirilir. Bu konfranslar  ali məktəb tələbələri, gənc alimlərin tədqiqatçılıq  fəaliyyətlərinə təşviq olunnması və ölkənin ali təhsil sisteminin daha rəqabətli mövqeyinin gücləndirilməsinə geniş imkanlar yaradır. 

Buna görə də Elm və Təhsil Nazirliyinin tədbirləri arasında doktorantların və gənc tədqiqatçıların respublika elmi konfranslarının keçirilməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu konfranslar Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən müntəzəm olaraq hər il keçirilir. Son vaxtlar bu konfranslarda iştirak edənlərin sayında yüksəliş müşahidə olunur ki, bu da gənclərin elmə həvəsinin artması, bu konfransa olan rəğbətin çoxalması kimi qiymətləndirilə bilər. Digər tərəfdən də bu fəallıq dövlətin elm sahəsinə olan yüksək diqqət və qayğısından xəbər verir. Ənənənin tarixindən 27 il əvvəl ilk konfransda kimlər iştirak edib və indi hardadırlar? Mərkəzi Elmi Kitabxana və “Azərbaycan müəllimi”nin arxivindən öyrənirik ki, əvvəlki illərdə gənc tədqiqatçı alimlərin respublika konfransları  “Aspirantların və gənc tədqiqatçıların respublika komfransı” adı altında keçirilib. Elmi konfranslar hər il ayrı-ayrı ali təhsil müəssisələrində və elm, təhsil, mədəniyyət tariximizdə xüsusi yeri olan görkəmli insanların xatirəsinə, əlamətdar tarixlərə həsr olunub.  Məsələn, 1994-cü ildə ilk dəfə keçirilən Aspirant və gənc tədqiqatçıların I respublika elmi konfransı Bakı Dövlət Universitetinin 75 illik yubileyinə həsr olunub və ölkəmizin ən qocaman ali təhsil müəssisəsində keçirilib. Konfransın elmi materiallarının dərc olunmuş siyahısına baxdıqda 27 il əvvəl ilk konfransda iştirak etmiş məqalə müəlliflərinin sonrakı illərdə elm-təhsil müəssisələrində elmlər namizədi, dosent, professor vəzifələrində, kafedra müdiri vəzifələrində çalışdıqlarını görmək olar. Onlardan bəzilərinin adlarını sadalayaq.

Məsələn, kimya elmləri doktoru, professor, BDU-nun kafedra müdiri İsmayıl Əliyev 1994-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin 75 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfransda “Alkilarilketoksimlərdə hidrogen rabitəsi və onların İQ spektrlərində Fermi-Rezonans hadisəsi” mövzusunda çıxış edib. BDU-nun Tarix fakültəsinin arxeologiya və etnoqrafiya kafedrasının dosenti, tarix elmləri namizədi Kərəm Məmmədov “Azərbaycanlılarda qoça sitayiş”, tarix üzrə fəlsəfə  doktoru, dosent Rəna  Bayramova “Elmi-texniki inqilab və Azərbaycanın ekoloji problemləri” mövzularında məqalələrlə ilk konfransda iştirak ediblər. 
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin professoru, Əməkdar müəllim Rövnəq Rzayev aspirant və gənc tədqiqatçıların Bakı Dövlət Universitetinin 75 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransda “Фотопроводимость монокристаллов GaSe, легированных диспрозием” mövzusu ilə iştirak edib. R.Rzayev sonrakı illərdə də növbəti dəfə adıçəkilən konfranslara qatılıb. 1994-cü ildə ilk konfransda iştirak edən gənc tədqiqatçılardan biri də filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, BDU-nun Türkologiya kafedrasının dosenti Sevda Sadıqova olub. 

Növbəti illərdə keçirilən konfranslarda etmiş aspitantlardan BDU-nun dosenti Heydər Qəmbərovun, Naxçıvan Dövlət Universitetinin dosenti Rövşən Nəsirovun, Azərbaycan Texniki Universitetinin dosenti Qənirə Əsgərovanın adlarını sadalamaq olar.  

Ad dəyişsə də..
Sonralar elmi konfransların adı dəyişsə də əhatəlilik və maraq dairəsi genişlənib. 1994-cü ildən Aspirant və gənc tədqiqatçılar adı ilə keçirilən konfranslar 2009-cu ildə keçirilən XIV konfransdan (Azərbaycan Dillər Universiteti) başlayaraq bu günə kimi Doktorantların və gənc tədqiqatçıların Respublika elmi konfransları adı ilə keçirilib və davam edir. 

Onu da qeyd edək ki, 2006, 2007-ci illərdə ölkə başçısı İlham Əliyev tərəfindən "Xüsusi istedada malik olan uşaqların (gənclərin) yaradıcılıq potensialının inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2006-2010-cu illər)" və "2007-2015-ci illərdə Azərbayan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"nın təsdiq olunması,  eləcə də  Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 sentyabr 2009-cu il Fərmanı ilə "Təhsil haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi  ölkəmizdə gənclərin elmi-tədqiqat işinə maraqlarının artırılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edib.  

Bu illər ərzində elmi konfranslara müraciət edənlərin sayı 300-dən 500-ə, eləcə də məqalələrin təqdim olunduğu və müzakirələrin aparıldığı bölmələrin sayı 17-dən 21-ə artıb. Aspirantların və gənc tədqiqatçıların XIII Respublika elmi konfransı  (19 bölmə üzrə 300-dək məruzə) 2009-cu il 6-7 mart tarixlərində Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin bazasında keçirilib. Bu illərdə Təhsil Nazirliyinin əmrinə əsasən, nazirlik  tərəfindən ənənəvi olaraq aspirantlar və gənc tədqiqatçılar üçün keçirilən respublika elmi konfranslarının ali məktəblərdə gənc alimlərin hazırlanmasına müsbət təsiri qeyd edilib və Təşkilat Komitəsinin qərarı ilə aspirantların və gənc tədqiqatçıların XIII Respublika elmi konfransında I yer tutmuş 3 nəfər aspirant və gənc tədqiqatçı notbukla mükafatlandırılıb. 1. Abdulhəmidova Samirə Məzahir qızı – Bakı Dövlət Universitetinin dissertantı 2. Bağırzadə Elşən Rəsul oğlu – Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin aspirantı 3. Ağamalıyeva Süsənbər Məhəddin qızı – Naxçıvan Dövlət Universitetinin aspirantı.

Elmi konfranslar sonrakı illərdə də Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin, elm xadimlərinin xatirəsinə həsr olunub. Məsələn, 2010-cu ildə BDU-da keçirilən Doktorantların və gənc tədqiqatçıların XV respublika elmi konfransı görkəmli alim akademik Şəfayət Mehdiyevin xatirəsinə həsr olunub. Elmi konfransın Təşkilat Komitəsinə 20 ali məktəbdən 401 məruzə tezisi təqdim olunub və həmin məruzələrin adları proqrama daxil edilib. Konfransın 21 bölməsi üzrə öz elmi işinin aktuallığı, yeniliyi və mövzunu auditoriyaya çatdırmaq bacarığı ilə fərqlənən 57 məruzəçiyə Təhsil Nazirliyinin sertifikatları təqdim edilib. 3 iştirakçi  "Ən yaxşı məruzəyə görə" akademik Şəfaət Mehdiyev adına mükafata layiq görülüblər (Rüstəmova Gülay Mirzəbəy qızı - BDU, Hacıyeva Afaq Zakir qızı - BDU, Yusifova Könül Əbülfəz qızı - BDU). 

Sonrakı illərdə də gənc alimlərin elmi konfranslarının mötəbərliliyi artıb. Və 2010-cu ilin aprel ayında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dissertasiyaların əsas elmi nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən elmi nəşrlərin siyahısı təsdiq edilib. Həmin siyahıya Elm və Təhsil Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən doktorantların və gənc tədqiqatçıların respublika elmi konfranslarının materialları da daxil edilib. Bunu nəzərə alaraq konfransın səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə tədbirlər görülüb, tezislərə qoyulan tələblər ciddiləşdirilib (20 dekabr 2010-cu il Azərbaycan müəllimi. 2010. 24 dekabr. S.2.). 2018-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyinə həsr olunub Doktorantların və gənc tədqiqatçıların XXII Respublika elmi konfransı elmdə varislik və müasirliyin vəhdəti məsələlərinə diqqət yetirib. 

2023-cü ildə keçirilmiş Doktorant və gənc tədqiqatçıların XXVI Respublika elmi konfransı Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunub. Bu konfransa artıq yerli ali təhsil müəssisələri ilə yanaşı 7 xarici ali təhsil müəssisəsindən də məqalələr göndərilib. Bu konfransda xüsusilə də ali təhsil müəssisələri və elmi-tədqiqat institutlarının sıx əməkdaşlığı sayəsində gənc alimlərin inkişafına şərait yaradılması məsələrinə diqqət yetirilib. 

Mühüm platforma
Son illərdə də ölkə təhsilində, xüsusən də ali təhsil sahəsində aparılan  islahatlar yeni düşüncəli və geniş dünyagörüşlü gənclərin hazırlanması məqsədlərinə yönəlib. Gənclərin tədqiqat aparması, yeni informasiya texnologiyalarından istifadə etməsi və xarici dilləri öyrənməsi üçün geniş imkanlar yaradılıb. Nəticədə bu cür konfranslar Azərbaycanın ayrı-ayrı universitetlərində müxtəlif pillələrdə təhsil alan gənc tədqiqatçılara öz elmi nəticələrini təqdim etmək üçün mühüm platforma rolunu oynayıb. Əminik ki, müasir dünya reallıqları şəraitində bu cür konfransların təşkili gənclərimizdə tədqiqatçılıq bacarıqlarının formalaşmasına, onların daha çox təcrübə qazanmasına kömək edəcəkdir. Çünki yaxşı bilirik ki, hazırki dövrdə hər bir ölkənin inkişafında elmin, elmi-tədqiqatların və onların nəticələrinin mühüm əhəmiyyəti danılmazdır. Elmin inkişaf etdirilməsində ali təhsil müəssisələri və onların potensialından istifadə olunması, elmi inkişaf etdirəcək gənc mütəxəssislərin hazırlanması prioritet məsələdir. Bu sahədə yeniliklərə təkan vermək, gənc alimlərin hazırlanması və onların elmə, tədqiqatlara təşviqi mühüm vəzifələrdən biridir.