Ölkənin ən çox şagirdi olan məktəbindən REPORTAJ

Ölkənin ən çox şagirdi olan məktəbindən REPORTAJ

Xırdalan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəb ölkənin ən çox şagird və müəllimi olan ümumtəhsil müəssisəsi sayılır. 

“Azərbaycan müəllimi” olaraq təhsil sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlərə nəzər salmaq, şagird sıxlığı ilə bağlı yaşanan çətinlikləri öyrənmək məqsədilə bu məktəbə yollandıq.      

“Buraya həmişə şagird axını olub”

Hələ məktəbin həyətinə daxil olmamış çoxlu sayda şagirdlə qarşılaşırıq. Artıq uzaqdan məktəbin təmirsiz olduğunu təxmin edirik. Təhsil ocağı haqqında ilk məlumatı direktor vəzifəsini icra edən Gülnaz Kərimovadan alırıq:

 - Bu məktəbdə şagird sıxlığı artıq uzun illərdir ki, müşahidə edilir. Sıxlığın ilk səbəbi Xırdalanda əhali sayının çoxluğu ilə bağlı olsa da, ikinci səbəb burada peşəkar pedaqoji heyətin çalışmasıdır. Məktəbdə keyfiyyətli təhsil mühiti yaradıldığından buraya həmişə şagird axını müşahidə edilib. Pəncərədən gördüyünüz Xırdalan şəhər 9 nömrəli tam orta məktəbin yerləşdiyi sahə bizim məktəbin ərazisi olub. Sadəcə sıxlığı aradan qaldırmaq məqsədilə yeni məktəb inşa edilib və Xırdalan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin şagird və müəllim kontingenti tən yarıya bölünərək həmin məktəbə köçürülüb. Lakin qısa zaman ərzində hər iki məktəbdə şagird, müəllim sayı yenidən çoxalmağa başlayıb. 

Bir sinifdə 51-56 şagird 

3 ildir ki, məktəb direktoru işləyən Gülnaz Kərimova burada tədrisin keyfiyyətinin onu qane etdiyini qeyd edir: Məktəbimizdə 6187 şagird təhsil alır, 383 nəfər pedaqoji, 65-ə yaxın texniki heyət fəaliyyət göstərir. 2023-2024-cü tədris ilində Xırdalan şəhərində daha yeni bir təhsil ocağı - 11 nömrəli tam orta məktəb inşa olunaraq istifadəyə verilib. Sıxlığı azaltmaq məqsədilə yenidən 11 ibtidai sinif müəllimini sinfi ilə birlikdə həmin məktəbə köçürdük. Bilirik ki, müəllim sıxlığı olanda dərs saatları azalır. Bu səbəbdən bir çox müəllimləri öz istəyi ilə 11 nömrəli məktəbə göndərdik. Keçən il məktəbimiz 423 pedaqoji heyətdən ibarət idi. 1000-dən artıq şagirdi 11 nömrəli tam orta məktəbə göndərməyimizə baxmayaraq, yenə də sıxlıq çoxdur. Məktəbə axın mütəmadi davam edir. Bu hal bəzi çətinliklər yaratsa da, məktəb rəhbəri kimi məni həmişə sevindirir. Düşünürəm, məktəb yaxşıdır ki, valideynlər məhz bizim ümumtəhsil müəssisəmizə müraciət edirlər. Azərbaycan bölməsində siniflərin sayı çox olduğu üçün sıxlıq nisbətən azdır. Rus bölməsi üzrə siniflərdə şagird sayı 51-56 uşağa qədər gəlib çatır. Birinci sinifdə Azərbaycan bölməsi üzrə hər paraleldə 15 sinif varsa, rus bölməsində paralel siniflərin sayı 7-dir. Əlbəttə, bu siniflərin sayını az adlandırmaq olmaz, çünki digər rus bölməsi mövcud olan məktəblərdə 3-4 paralel sinif olur. Məktəbimizin rus bölməsində də çox peşəkar, savadlı, sertifikasiya imtahanlarında yüksək nəticə göstərmiş müəllimlər çalışır. Yüksək bal toplayan müəllimlərin sayının çoxluğuna baxmayaraq, sertifikasiyadan keçməyən müəllimlərimiz (1 nəfər Azərbaycan dili və ədəbiyyat, 1 nəfər riyaziyyat, 4 nəfər isə ibtidai sinif müəllimi) də olub. 

Məktəb rəhbəri məzunların buraxılış və qəbul imtahanlarında göstərdiyi nəticələr barədə də məlumat verir: 2023-2024-cü tədris ilində 11-ci sinfi bitirən 29, 9-cu sinfi bitirən 15 şagird qırmızı attestata layiq görülüb. Ali məktəblərə qəbul faizimiz 85-dir, 16 məzunumuz 600-dən yuxarı bal toplayaraq tələbə adını qazanıb. 9-cu sinif şagirdi Cəlal Əlizadə heç bir repetitor yanına getmədən 295,7 bal toplayaraq ölkə üzrə 3-cü yerə çıxıb. Ali məktəblərə qəbulda isə Şəbnəm Novruzova 700 bal toplayıb. Respublika fənn olimpiadasının yarımfinal mərhələsinə 26 şagird vəsiqə qazanıb. Ümid edirik ki, builki nəticələrimiz yaxşı olacaq. Bu il “Sabahın alimləri” respublika müsabiqəsinə iki şagirdlə qoşularaq ikinci tura vəsiqə qazanmışıq. Beynəlxalq idman yarışlarında çoxlu sayda çempion adı qazanan şagirdlərimiz var. Məktəbimizin idman müəllimi Rauf Yusifov 2024-cü ildə karate üzrə dünya çempionu olub. 

“İdman zalında 5 sinif eyni vaxtda dərs keçir”

Gülnaz müəllim bildirir ki, məktəbdə şagird sıxlığına görə direktor müavinlərinin sayı çoxdur: “Sinif jurnalında 40-a qədər şagird nəzərdə tutulduğu üçün adları jurnallara yerləşməyən şagirdlərin siyahısı əlavə vərəqlərə yazılaraq buraya yapışdırılır. Məktəbin bütün sinif otaqları böyük deyil. Paralel siniflərin dəhlizin bir hissəsində yerləşməsi məqsədəuyğun olardı, lakin bunu etmək mümkün deyil. Məcburuq ki, şagird sayı çox olan sinifləri böyük sinif otaqlarında, az olanları isə kiçik sinif otaqlarına yerləşdirək. Bu səbəbdən qarışıqlıq yaranır. Böyük siniflər bir mərtəbədə, kiçik siniflər digər mərtəbədə olanda direktor müavinlərinə məktəbi idarə etmək rahat olur. Məktəbimiz həftənin 6 günü 3 növbəli iş rejimi ilə fəaliyyət göstərir. Qış aylarında hava tez qaralır. Buna görə də 7-ci dərsin olması valideyn və müəllimlərdə narazılıq yaradır. Son zamanlar çöl itlərinin çoxalması narahatlıq doğuran məqamlardan biridir, çünki şagirdlər qaranlıqda evə gedəndə çətinliklərlə üzləşirlər. İdman zalında 5 sinif eyni vaxtda dərs keçməli olur. Müəllimlər sinifləri bölərək idarə etsələr də, müəyyən çətinliklər yaranır. Say çoxluğu işimizi artırır”. 

 “Valideynlərdə məktəbə inam formalaşdırmışıq”

Gülnaz Kərimova ilə söhbətimizi yekunlaşdırıb müəllimlər otağına üz tuturuq. İlk növbədə, direktor müavinləri ilə tanış oluruq. Məlumat verilir ki, məktəbdə təlim-tərbiyə üzrə 10, tərbiyə işləri üzrə isə 1 direktor müavini fəaliyyət göstərir.

Sevinc Abdullayeva məktəbin 5-8 siniflərinə nəzarət edən direktor müavinidir, eyni zamanda rus bölməsində tarix fənnini tədris edir. Sevinc xanım bildirir ki, ən az şagird sayı 8-ci (36-34 nəfər), ən çox isə 5-ci siniflərdədir (56-57 nəfər). Ən böyük sıxlıq rus bölməsində yaşanır. Sıxlıq o qədər çox olur ki, partalar qapıya qədər gəlib çıxır. Müəllim olaraq bu cür siniflərdə dərs zamanı 45 dəqiqənin bizə çatmadığını görürük. Dərsin gedişatında hansı üslublardan istifadə olunsa belə, yenə az sayda uşaqların cavabları qiymətləndirilir. Azərbaycan dili, xarici dil, texnologiya bölünən dərslərdir. Sinif otaqlarının çatışmazlığından şagirdləri bölə bilmirik".

Direktor müavinləri Əsli Mustafayeva və Nisə Quliyeva məktəbin qurulmasında məktəb-valideyn-şagird əməkdaşlığının önəmini vurğulayırlar: “Sıxlıq yaşanmasına baxmayaraq valideynər övladlarını bizim məktəbdə oxutmağa can atırlar. Çünki burada təlim-tərbiyə, keyfiyyət yüksək səviyyədə qurulub. Valideynlərdə məktəbə inam formalaşdırmışıq”.

“Müəllimlərimlə çiyin-çiyinə fəaliyyət göstərməyim çox qürurvericidir”

Direktor müavinləri ilə tanışlıqdan sonra müəllimlərlə söhbət edirik. Mətanət Abbasova Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimidir. 2016-cı ildə Nəsimi rayonunda yerləşən 266 nömrəli məktəbdən gəlib. Əvvəlki illərdə dərs bölgüsünə görə müəllimlər arasında narazılığın yarandığını xatırlayan Mətanət müəllim sertifikasiya imtahanlarından sonra bu narazılıqların aradan qalxdığını, dərs bölgüsünün sertifikasiya və diaqnostik qiymətləndirmə imtahanlarının nəticələrinə uyğun aparıldığını diqqətə çatdırır: “Yaşlı nəslin nümayəndəsi olmağıma baxmayaraq, kurikulum sistemini dəstəkləyirəm. Sertifikasiya imtahanında 59 bal toplamışam, sevə-sevə şagirdlərimi öyrədirəm, “Açıq dərs”lər keçirəm. Məktəbimizdə müəllimlər üçün yaradılan şəraitdən, verilən dəyərdən çox razıyam”. 

Gənc müəllim Gülay Cəfərova 2004-cü ildə Xırdalan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin məzunu olub. 2012-ci ildən bitirdiyi məktəbdə müəllim işləyir: “Müəllimlərimlə çiyin-çiyinə fəaliyyət göstərməyim çox qürurvericidir. Əvvəl sıxılırdım, özümü şagird kimi hiss edirdim. Müəllimlərimin dəstəyi sayəsində peşəmdə inamla irəliləyirəm”. 

Digər gənc müəllim Günay Əlizadə deyir ki, məktəbin böyüklüyü ilk günlər onu qorxutsa da, rəhbərliyin dəstəyi sayəsində işinin öhdəsindən layiqincə gəlir: “10-cu siniflərdə dərs deyirəm. Əvvəl işlədiyim məktəblə müqayisədə burada davamiyyət daha yüksəkdir. Bu da pilləli idarəetmə sisteminin nəticəsidir. Alternativ informasiya mənbələrinin çoxalması ilə əlaqədar müasir dövrün şagirdlərində dərsə marağın azalması müşahidə edilsə də, müəllim dərsi maraqlı təşkil edərsə, şagirdlərlə səmimi olarsa, uşaqlarda istədiyi marağı oyada bilər. Bunların hamısı müəllimin peşəsinə olan sevgisindən irəli gəlir ki, məncə, bizim məktəbdə kifayət qədər öz peşəsini sevən, şagirdləri dərsə cəlb edən müəllimlər var”.  

Firavan Məmmədova təhsil ocağında ingilis dilini tədris etməklə yanaşı Böyük Britaniyanın Azərbaycanda tətbiq etdiyi “Jolly Phonic” proqramının Abşeron rayonu üzrə koordinatorudur. 2024-cü ildə 11 ölkədə 500 ballıq şkala ilə qiymətləndirilmiş proqramda Hindistanda “AKS-Edu Company” tərəfindən keçirilən tədbirdə “Global Teacher Award” mükafatına layiq görülüb: “Hindistanda siniflərdə şagirdlərin sayı çoxdur. Hindistan təcrübəsini özümüzlə müqayisə edərkən gördüm ki, dissiplin çox böyük önəm kəsb edir. Hesab edirəm ki, bizim təhsil ocağında dissiplin öz yerindədir”. 

“Məqsədim ali məktəbə 700 balla daxil olmaqdır”

Sinifləri gəzirik. Direktor müavini Sevinc Abdullayeva məktəbin nümunəvi şagirdləri ilə bizi tanış edir. Onlardan biri 11-ci sinif şagirdi İsmayıl Seyfəddinovdur. O, 9-cu sinif buraxılış imtahanında 275 bal toplayaraq qırmızı attestata layiq görülüb: “Boş vaxtımda sosial fəaliyyətlə məşğul oluram. Sonuncu dəfə COP29-da könüllü fəaliyyətlə məşğul olmuşam. Yaxın gələcəkdə kompüter texnologiyaları üzrə ali təhsil almaq, əsasən, kodlaşdırma üzrə özümü inkişaf etdirmək istəyirəm. Məktəbin informatika kabineti, kompüterləri olmadığı üçün bu imkanlardan yararlana bilmirik”. 

9-cu sinif buraxılış imtahanında 295,7 bal toplayaraq respublika üçüncüsü olan Cəlal Əlizadə hazırda 11-ci sinifdə təhsil alır. Cəlal deyir ki, məqsədi ali məktəbə  700 balla daxil olmaq, arzusu gələcəkdə diplomat kimi fəaliyyət göstərməkdir.

Adil Fərəcov 8-ci sinifdə oxuyur. Dərs əlaçısı, bir çox yarışların qalibidir. Rus bölməsində təhsil almasına baxmayaraq, ana dilində fikirlərini çox gözəl ifadə etməsi diqqətimizi cəlb edir: “Hədəfim gələcəkdə işini peşəkarcasına bilən həkim olmaqdır. Bu uşaqlıq arzumu reallaşdırmaq üçün dərslərimi yaxşı oxuyur, müxtəlif müsabiqələrə qatılıram. Ümid edirəm ki, məktəbimizin adını ucaldan məzunlardan biri olacağam”.

Valideynlərin narahatlığı

Şagirdlərlə söhbəti yekunlaşdırıb sinifdən çıxırıq. Dəhlizdə dayanan “Məktəblinin dostu” - Sədaqət Əliyeva bildirir ki, digər 5 əməkdaşla birlikdə məktəbə giriş və çıxış, tənəffüs vaxtlarında sıxlığın qarşısını almağa çalışırlar: “Dəhlizlərdən sinif otaqları düzəldiyindən bura çox dardır, bu da hərəkət edərkən şagirdlər arasında konfliktə gətirib çıxarır. Ancaq  narahatlığın aradan qaldırılması üçün əlimizdən gələni etməyə çalışırıq”. 

Məktəbin həyətinə çıxırıq. Övladlarını gözləyən valideynlərə yaxınlaşırıq. Gülnar Nağıyeva 4-cü sinif şagirdi Nağızadə Sevincin anasıdır: “Düzdür, məktəb təmirsizdir, siniflərdə çox sıxlıq var. Ancaq valideyn olaraq təhsilin keyfiyyətindən müəllimlərdən çox razıyam. Məktəbin isidilməsi ilə bağlı problem yoxdur”. 

Aysel Rzayeva bildirir ki, pedaqoji heyətdən, nizam-intizamdan olduqca məmnundur: “Valideynləri narahat edən yeganə məsələ məktəbin təmirsiz olmasıdır. Məktəbin kanalizasiya sistemi yox dərəcəsindədir. Şagird sıxlığına görə ibtidai siniflər üç növbədə təhsil alırlar. Sinif otaqları şagirdlərin sayına görə çox kiçikdir. Düşünürük ki, təmirdən sonra sıxlıq məsələsi aradan qalxar”.  

Həyətdə ibtidai sinif şagirdlərinin məktəbdən çıxma vaxtını gözləyirik. Müəllimlər sinif otaqlarından çıxan uşaqları sıraya düzərək “Məktəblinin dostu”nun müşayiəti ilə çıxış qapısına gətirir, uşaqlar növbə ilə məktəbdən çıxaraq valideynlərinə tərəf qaçırlar. 

Məktəbə daxil olanda aldığım təəssüratla tərk etdiyim təəssürat fərqlidir. Gəldiyim nəticə isə odur ki, yerindən, şəraitindən, sıxlığından asılı olmayaraq Azərbaycan müəllimi hər zaman vəzifəsinin öhdəsindən layiqincə gəlir.