Magistr təhsili və fərqlənmə diplomu müəllimlərə əlavə üstünlük verirmi? – AÇIQLAMA

Magistr təhsili və fərqlənmə diplomu müəllimlərə əlavə üstünlük verirmi? – AÇIQLAMA 

Təhsil almaq yalnız insanın özünüinkişafına deyil, onun sosial həyatına da təsir edir. Bəs ali təhsilin ilk səviyyəsi bakalavriatdan sonra magistraturada oxumaq və ya hər hansı ali təhsil səviyyəsini fərqlənmə ilə bitirmək pedaqoji ixtisaslar üzrə məzun olanlara işə qəbul zamanı hər hansı üstünlük verirmi? Belə məzunlar müəllim işləyərkən əməkhaqlarına əlavələr alırlarmı? Bir sözlə, bu amillər müəllimlərə hansı üstünlükləri verir? 

Heç bir qurum fərqlənmə diplomu alanlara üstünlük vermir

Quba rayonu Hacıhüseynli kənd tam orta məktəbin ingilis dili müəllimi Gülşən Paşayeva həm bakalavriat, həm də magistratura üzrə təhsil alıb. “Azərbaycan müəllimi”nə açıqlamasında Gülşən Paşayeva  bildirib ki, oxuduqları müddətdə daha çox çalışan tələbələr sonda zəhmətinin qarşılığını – fərqlənmə diplomu alırlar: “Lakin xoş olmayan və düşündürücü məqam odur ki, bu fərq daha sonra heç bir işə yaramır. Heç bir qurum "fərqlənmə diplomun var", - deyərək sənə üstünlük vermir. Hazırda bir çoxunu düşündürən digər məsələ həm də budur: Görəsən, magistraturanı oxumağıma dəyəcəkmi?! İşə qəbulda təhsil səviyyələri baxımından fərqin qoyulmaması, əməkhaqqında dəyişikliyin olmaması, əlavə heç bir üstünlüyün tanınmaması bir çox gəncləri demotivasiya edən səbəblərdir”. 

13 ildir ki, orta məktəbdə müəllim işləyən G.Paşayeva bakalavr təhsilini bitirdikdən 11 il sonra magistr təhsili alıb: “Bu qərarı verməkdə səbəb biliyimi artırmaq və bəlkə gələcəkdə hər hansısa güzəştlər tətbiq olunar", - fikri oldu. Qərarıma görə peşman deyiləm, istənilən halda biliklərim artır, inkişaf edirəm. Oxuyub-oxumamaqda tərəddüd edən hər kəsə də təhsili davam etdirməyi məsləhət görürəm. Ancaq hazırda magistratura səviyyəsi üzrə təhsil məzuna yalnız universitetdə müəllim kimi fəaliyyət göstərə bilmək üstünlüyü verir”.

“Güzəştlər tətbiq edilərsə, namizədlər fərqlənmə diplomu almaq üçün qeyri-leqal yollar axtarmağa çalışacaqlar”

Təhsil eksperti Ramin Nurəliyev “Azərbaycan müəllimi”nə bildirib ki, pedaqoji ixtisaslar üzrə oxuyanların bakalavriatı fərqlənmə diplomu ilə bitirməsi onlara bəzi üstünlüklər verir. Amma bu o demək deyil ki, fərqlənmə diplomu ilə bitirən şəxs magistraturaya imtahansız qəbul ola və ya müsabiqədən keçmədən əmək fəaliyyətinə başlaya bilər: “Universiteti əla qiymətlərlə oxuyan tələbə təhsil müddətində təqaüd alır. Dövlət sifarişli, yaxud ödənişli əsaslarla oxumasından asılı olmayaraq, akademik nailiyyətləri yüksək olan tələbələr təqaüd almaq hüququ əldə edirlər. Fərqlənmə diplomu tələbənin təhsil aldığı müddətdə digər tələbələrdən seçildiyini göstərən sənəddir, amma bu ona bir üst təhsil səviyyəsinə imtahansız qəbul imkanı verməməlidir. Bunun müəllimlik fəaliyyəti üzrə qiymətləndirmədə də istifadəsi doğru deyil. Müəllimlərin işə qəbulunun mərkəzləşdirilmiş imtahan ilə keçirilməsi ən gözəl addımdır və bu, beynəlxalq təcrübədə də özünü doğruldub”.

Ekspertin sözlərinə görə, fərqlənmə diplomu əmək münasibətlərində rəqabəti ölçmək üçün bir meyar ola bilər. Məsələn, özəl sektorda işəgötürən fərqlənmə diplomu olanlara üstünlük verə bilər. Pedaqoji fəaliyyət göstərən özəl qurumlar üçün də bunun müəyyən üstünlüyü ola bilər: “Məsələn, özəl tədris kurslarında əmək fəaliyyətinə başlamaq istəyənlərin fərqlənmə diplomunun olması işə qəbulda nəzərə alına bilər. Amma bu, işəgötürən üçün əsas meyar olmamalıdır. Düşünürəm ki, fərqlənmə diplomu ilə yanaşı, işə götürmə zamanı namizədin bilik və bacarığının imtahanla yoxlanılması da əsas məsələ olmalıdır”.

Hazırda dövlət sektorunda, yəni ümumtəhsil məktəblərinə müəllimlərin işə qəbulu üçün mərkəzləşdirilmiş şəkildə imtahanların keçirildiyini söyləyən ekspert qeyd edib ki, bütün namizədlər diplomun rəngindən, yaxud daha yüksək təhsil səviyyəsini bitirməsindən asılı olmayaraq, müsabiqədə iştirak edirlər: “Burada artıq namizədlərin imtahan nəticəsi işə qəbul üçün əsas meyar hesab edilir. Bu, beynəlxalq təcrübədə də belədir. Savadlı olan, imtahandan yüksək nəticə əldə edən əmək fəaliyyətinə cəlb olunur. İnkişaf etmiş ölkələrdə, eləcə də Türkiyədə müəllimlər imtahan nəticəsinə əsasən işə qəbul edilirlər. Düşünürəm ki, əmək fəaliyyətinə başlamaq istəyənlər üçün hazırkı qayda daha yaxşıdır. Müəllimlik ixtisasları üzrə istər ümumtəhsil, istərsə də məktəbəqədər təhsil müəssisələrində işə qəbul mövcud imtahan əsasında aparılmalıdır və bu, daha ədalətlidir. Namizədlər imtahan nəticəsinə və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq işə qəbul olunmalıdırlar. Əks təqdirdə, bəzi fəsadlar ola bilər. Əgər fərqlənmə diplomu olanlar üçün müəyyən güzəştlər tətbiq edilərsə, bu zaman universitetlərdə fərqlənmə diplomu almaq üçün namizədlər qeyri-leqal yollar axtarmağa çalışacaqlar. Bu da namizədlərin seçimini şübhəyə salar”.

R.Nurəliyevin fikrincə, bakalavriatı fərqlənmə diplomu ilə bitirmək namizədə əmək fəaliyyətində əlavə maaş üstünlüyü də verməməlidir: “Əlavə maaş üstünlüyü pedoqoji fəaliyyət dövrünə aid olmalıdır. Müəllim işlədiyi müddətdə nümunəvi pedoqoji fəaliyyətinə, peşə hazırlığına görə fərqləndiyi təqdirdə, eləcə də peşə fəalliyyəti üzrə staj müddətinə görə əməkhaqqına əlavələr ala bilər. Bu proses Azərbaycanda sertifikasiya imtahanının nəticələri ilə tənzimlənir. Sertifikasiya imtahanında 80 faizdən yüksək nəticə göstərənlərin əməkhaqlarına 35, 50 faizdən 80 faizə kimi nəticə göstərənlərin əməkhaqlarına 10 faiz əlavələr edilir”.

Rəhbər vəzifələrdə işləmək üçün magistr dərəcəsinin olmasına üstünlük kimi baxılmalıdır

Mütəxəssis vurğulayıb ki, müəllimlərin magistr təhsili alması onlara bəzi üstünlüklər də verə bilər: “Bu, məzuna ixtisası üzrə akademik fəaliyyətini ali təhsil müəssisələrində davam etdirmək, elmi fəaliyyət göstərmək imkanı verə bilər. Eləcə də pedoqoji sahədə idarəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmada da magistr dərəcəsinin təsiri ola bilər. Bağça və məktəblərdə rəhbər vəzifələrdə işləmək istəyənlərin magistr dərəcəsinin olmasına üstünlük kimi baxılmalıdır. Direktorların işə qəbulu zamanı qiymətləndirmə mərhələsində magistr dərəcəsi olan müəllimlərə əlavə üstünlük və yaxud imtiyaz verilə bilər. Bununla yanaşı, magistratura səviyyəsi üzrə təhsil almış şəxsin ümümtəhsil məktəblərində tədris prosesinə qoşulması həmin təhsil müəssisəsinin prestijinin artmasına müəyyən qədər təsir göstərə bilər. Məsələn, universitetlərdə dərs deyə biləcək potensiala malik bir müəllimin orta məktəb şagirdlərinə dərs keçməsi onlar üçün bir qürur mənbəyi kimi qiymətləndirilə bilər”.

Və rəsmi cavab…

Mövzu ilə bağlı Elm və Təhsil Nazirliyindən “Azərbaycan müəllimi”nin sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, məzunun magistr təhsilinin olması və ya ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirməsi onun çalışqanlığının, işgüzarlılığının, məsuliyyətinin və digər üstün keyfiyyətlərinin təcəssümü kimi qəbul edilməlidir. Bu üstünlüklər gələcəkdə əmək bazarına daxil olarkən işəgötürən tərəfindən məzunun ilkin qiymətləndirilməsi zamanı istifadə oluna bilər.