Müəllimlikdən başlayan ömür yolu

Müəllimlikdən başlayan ömür yolu

Bu qala bizim qala. Bir az aşağı, bir az yuxarı, Şabran rayonunun Çaraqla Vələsli (əvvəlki adı Orta Əmirxanlı) kəndlərini yaxınlaşdıran, adamlarını yaxın dost, qonaq, qohum edən amillər çoxdur. Amma bu amillərin içərisində A.Bakıxanovun adlandırmasından sonra “Çıraqqala”ya çevirilmiş, tarixən “Çaraqqala” kimi tanınmış əzəmətli, estetik cəhətdən mükəmməl abidənin də rolunu unutmaq olmaz. Vələsli camaatı gözlərini açanda başlarının üstündə, bir az da dəqiq desək, kəndin şimal-qərbindəki dağ silsiləsinin sıldırım qayalarında məqam tutmuş bu abidəni görüb. Çaraqlılar da bir and yeri kimi ora üz tutublar. Kəndlərin arasındakı məsafə iki kəndin cavanlarına buranı görüş, ünsiyyət yeri kimi seçmələrinə imkan verib. Görüşlər insanlar arasında dostluğun yaranması, möhkəmlənməsi, ən vacibi isə övladlarının bir-birilərinə bağlanmaları ilə nəticələnib. Yüz ilin dostluğu. Amma bilmirəm ki, mənim atamla - İkinci Dünya müharibəsinin dəhşətlərini ömrünün sonuna qədər bədənindəki qızıl güllədə gəzdirmiş, xatirələrdə yaxşı müəllim kimi qalmış Allahverən Abbasovla, həmişə camaatın xeyirxah insan kimi tanıdığı, adamların sevincini özünün sevinci, kədərini kədəri bilmiş Şaban Şahbazov arasında dostluq nədən başlayıb, səbəb nə olub. Təkcə onu bilirəm ki, bu dostluğun tarixi az qala yüz ilə çatır. Yox, adlarını çəkdiyim bu klassik kişilərin heç biri yüz il yaşamayıb. Bu dostluğun onların övladları tərəfindən indi də müqəddəs bir dəyər kimi qorunmasını qeyd etdiyim “yüz” rəqəminin reallıqdan uzaq olmadığının göstəricisidir.

Yetmiş illiyi ilə bağlı yazmağa həvəslə cəhd etdiyim Faiq Şahbazlı mənim atamın dostu Şaban Şahbazovun oğludur. Onunla uzun illərin dostluğuna çevrilmiş münasibətlərimizin kökündə də bu dayanır, dostluğumuzun bu qədər qayım-qədim olmasının əsas səbəbini  heç vaxt başqa yerdə, hansısa təmənnada axtarmamışıq. Əlbəttə, şəxsi keyfiyyətlər də yaddaşımızda silinməz izlər qoyub. Bizim əlaqələrimizdən, münasibətlərimizdən xəbərdar olanların da, olmayanların da simalarında Faiq Şahbazlıdan söhbət düşəndə bir işıq görmüşəm, təbəssüm hiss etmişəm.  Çox vaxt faiqsevərlər onu münasibətlərin qoruyucusu adlandırır, dostlar arasında əlaqələrin təməli kimi qiymətləndirirlər.

Fakültənin tanınan tələbəsi

Xarakter və insan. Bu məqamda başa düşürəm ki, aydınlığın üstündən üslub xatirinə ötmək olmaz. Ona görə də yazıram ki, Faiq Şahbazlı 1955-ci ilin aprelində yuxarıda adını çəkdiyim Orta Əmirxanlı kəndində dünyaya göz açıb. Çoxuşaqlı ailədə böyüyüb. Faiqin böyüdüyü ailə nümunə kimi, qısa da olsa, nəzərdən keçirilsə, heç kim heç nə itirməz. Yeri gəlmişkən, qeyd edim ki, mən özüm də belə bir ailənin övladıyam. Yaxşı bilirəm, çoxuşaqlı ailədə böyümək ayağı yer, əli iş tutandan ailənin köməkçisi olmaq deməkdir: kim nə bacarırsa, kimin gücü nəyə çatırsa, o sahədə üzərində məsuliyyəti hiss edir. Daha kiçik yaşlarda bir insan olaraq bu məsuliyyət bəzən mexaniki şəkildə yerinə yetirilir. Çox keçməmiş görürsən ki, ailənin gündəlik həyatında sənin də payın var. Düşünürəm: Faiqi Faiq edən amillərdən biri də elə bu imiş. 13-14 yaşından o dövrün uşaqlarının çoxu kimi, müstəqil həyata qədəm qoyub - həmin dövrlərdə Orta Əmirxanlı (indi Vələsli) adlanan kənddəki səkkizillik məktəbi qurtarandan sonra Dəvəçi şəhərindəki (indi Şabran) T.Abbasov adına orta məktəbdə təhsilini davam etdirib. Doğrudur, kəndlə əlaqəsi tamamilə kəsilməyib, bazar günləri kəndə gəlib, ata-anası, bacı-qardaşları ilə görüşüb. Hər halda, sonrakı həyatı ilə bağlı qərarlarını özü verib. Orta məktəbi başa vuduğu il ali məktəbə qəbul olmayıb. Ona görə yox ki, qəbul imtahanlarından kəsilib, müsabiqədən keçməyib. Müəllim olmaq istəyib, Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi. İstəyin toxumlarını onun qəlbinə ədəbiyyat müəllimləri Qədir müəllimlə Sima müəllim səpib.  O dövrlərdə yaşamış insanlar bu ixtisas üzrə təhsil almaq üçün ali məktəbə qəbul olmağın çətinliyini, yəqin ki, xatırlayırlar. Müsabiqə böyük olurdu. 

Amma ruhdan düşmədi. Bəlkə də ailədə hələ kiçik yaşlarından onda formalaşmış xarakter onu ümidsizliyə qapılmağa qoymadı. Növbəti il arzu etdiyi ixtisas üzrə ali məktəbə, V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun Filologiya fakültəsinə qəbul olundu. Öyrənməyə sevgisi, çətinliklərdən çəkinməməsi çox keçməmiş onu fakültənin tanınan tələbəsinə çevirdi.  Və buranı fərqlənmə diplomu ilə başa vurdu.  Ömür-gün yoldaşını da elə tələbəlik illərində seçmişdi. 

Ucqar kənd məktəbinin müəllimi 

Məndən başqa xatırlayanlar da olar. Haqqında söhbət gedən dövrlərdə ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə başa vurmaq elə də asan deyildi. Bu, təkcə kitablarla keçirilən yuxusuz gecələr demək deyildi, həm nümunəvi intizam, həm institut, həm də elə mikrocəmiyyətin ictimai həyatında yaxından iştirak etmək, tanınmaq tələb olunurdu. Bu zirvəyə çatanlara da ali məktəb öz qayğısını əsirgəmirdi. Onların ali məktəbdə saxlanılması, aspiranturaya qəbuluna şərait yaradılması, sonra müvafiq kafedrada işlə təmin olunması belə qayğıların bir qismi idi. Gənc məzunun da belə bir şansı vardı. Amma o, başqa yol seçdi. Ürəyində hamıdan gizli saxladığı bir arzusuna çatmazdan əvvəl məktəbdə işləmək, pedaqoji təcrübə qazanmaq istəyirdi. Eşidənlərin çoxu təəccüb etsə də, Faiq fikrindən dönmədi. Heç kəsin gözləmədiyi bir addım atdı. İmkan olsa da, institutda qalmağa cəhd etmədi, təyinatını böyüyüb başa çatdığı Dəvəçiyə almadı, Quba rayonunun ucqar bir kəndində - Xaltanda orta məktəbdə işləməyə qərar verdi. Özü kimi Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi ixtisasına yiyələnmiş həyat yoldaşı və ilk sevginin bəhrəsi kimi nə baş verdiyini hələ körpə ürəyinə salmayan qızları Könülü də götürüb yollandılar Xaltana. Qısa müddət müəllim-direktor müavini, sonra isə direktor işlədi. Çalışdığı məktəbdə yeniliklərin tətbiqinə, şagirdlərin bir şəxsiyyət kimi formalaşmalarına, müəllimlərin yaradıcı fəaliyyətinin artırılmasına qayğı göstərdi, əlindən gələni etdi ki, bu ucqar dağ kəndinin məktəbi, onun şagirdləri yaxşı ad çıxarsınlar.

Bir qeyd: Olub ki, Faiq müəllimin vaxtilə dərs dediyi, indi özləri də bir elin, bir obanın ağsaqqalı olan adamlarla görüşlərində iştirak etmişəm. Bir andaca sanki, uşaqlaşıblar, həminki dövrə qayıdıblar. Sözləri, hərəkətləri ilə müəllimlərinə ehtiramlarını bildiriblər, tanınmış təhsil işçisi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar  müəllimi, dəyərli dilçi alim Faiq Şahbazlı ilə aşkar fəxr etdikləri gözlərindən, səslərindəki ehtiramdan hiss olunub.

Tələbələrinin sevimli müəllimi

Gizli arzunun arxasınca. Hər halda, onu daim öz şirinliyi ilə çəkən arzusunu da unuda bilmədi. Təhsil aldığı institutun aspiranturasına qəbul olundu.  Vaxtilə ona dərs demiş, dekanı olmuş tanınmış dilçi alim, xeyli müddət APİ-yə uğurla rəhbərlik etmiş akademik Afad Qurbanovun rəhbərliyi ilə dissertasiya işi üzərində çalışıb. Maraqlı olduğu qədər də mənəvi olan bir mövzunu tədqiq edib. Müəllimi Ə.Dəmirçizadənin elmi-pedaqoji görüşlərini araşdırıb. Aldığı nəticələr görkəmli alimlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Bu, az-az baş verən hadisələrdəndir: Elmi əsərin, elmi işin mənəvi, əxlaqi nəticəsinin olması. Faiq Şahbazlının dissertasiya işində bu vəzifənin ustalıqla yerinə yetirilməsi də peşəkarların diqqətindən yayınmayıb...

Sonra vaxtilə özünün təhsil aldığı ali məktəbdə laborant, müəllim kimi çalışıb. Baş müəllim, dosent olub. Bunlar eyni tip hadisələr üçün cığır kimi də qiymətləndirilə bilər. Amma Faiq müəllim heç vaxt bu ülgülərə qısılmayıb. Çox keçməmiş dərs dediyi tələbələrinin sevimlisi olub, nümunəvi pedaqoq kimi haqqında xoş sözlər deyilib. Amma özü də etiraf edir: təkcə dərs deməklə nə yaxşı müəllim olmaq mümkündür, nə də yüksək keyfiyyətli kadr yetişdirmək. Keçirdiyi tədbirləri, tələbələri ilə birlikdə iştirak etdikləri konsertləri, olduqları muzeyləri xatırlayan dərs dediyi məzunlar indi də həmin günləri məmnunluqla yada salır, şagirdləri ilə işdə keçmiş müəllimlərinin nümunəsindən, onlar üçün etdiklərindən danışırlar.

Əbədi sevgi. F.Şahbazlıda müəllim peşəsinə bir vurğunluq, bir  sevgi var. Bunun üçün müəllimlərinə borclu olduğunu deyir. Deyir ki, bir dəfə sonralar elmi-pedaqoji fəaliyyəti ilə bağlı elmlər namizədliyi üzrə dissertasiya işi yazdığım Ə.Dəmirçizadənin dərsi idi. Amma tələbələri hansısa tədbirə aparmışdılar. Mən ona məsələni bildirmək, dərs olmayacağını demək üçün qalmışdım. Kafedraya gəldim. Tələbələrin tədbirdə olduqlarını dedim. - Eybi yox, gedək auditoriyaya, - dedi. Sonra  əlavə etdi: Faiq, mən otaqda istər əlli tələbə olsun, istər bir tələbə, fərqi yoxdur, həmin mühazirəni deyəcəyəm. Otur, mühazirəyə başlayım. Beləliklə, 90 dəqiqə ərzində mühazirəsini dedi, sualımın, başa düşmədiyim bir məsələnin olub-olmadığını soruşandan sonra, birlikdə kafedraya gəldik. Gülümsəyib, - diqqətlə qulaq asırdın, - dedi.   Sağollaşıb ayrıldıq. İlk baxışda bir o qədər də ciddi görünməyən bu hadisə qəlbimdə dərin izlər buraxdı. Yadıma məşhur bir hekayət düşdü.  Çoxdan oxumuşam. Səhv etmirəmsə, ortaq türkün böyük dəyərlərindən biri ilə bağlıdır: deyilir ki, digər tanınmış müəllimlər onun dərsində otururlar. Dərsdən sonra hamı tərifləsə də, biri çəkinə-çəkinə deyir: Böyük ustad, dərsə söz yoxdur. Amma tələbələrin bəzilərinin diqqətinin dağınıq olduğu hiss edilirdi...

Cavab belə olur: Düz deyirsən. Amma sən, görünür, gözlərindən öyrənmək, bilmək sevgisi yağan arxada əyləşmiş bir nəfəri görməmisən. Təkcə ona görə, başqa heç kəs dinləməsə belə, mən dərsimi böyük həvəslə deyirdim... 

Bəli, Faiq Şahbazlının müəllimi, indi haqq dünyasında olan Ə.Dəmirçizadənin də görünür, bu hekayətdən xəbəri varmış. Və gələcəyinə böyük ümidlər bəslədiyi Faiqin də məlumatlı olmasını istəyirmiş.

Təcrübəli təhsil idarəçisi

İndi F.Şahbazlı Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin nəzdində Sənaye və Texnologiya kollecinin direktorudur. Böyük kollektivdir. Lakin özünün dediyi kimi, kollec tələbələri ali məktəb tələbələri deyil. Amma bununla belə mən həmişə müəllimlərimizdən auditoriyada daha istedadlı tələbələrə köklənməyi, onların gözlərindəki atəşə diqqət verməyi xahiş edirəm. 

Özü təvazökarlıq elədi, demədi. Amma mən bilirəm ki, F.Şahbazlı bu kollecdə direktor kimi çalışandan bəri çox dəyişikliklər olub. Həm təlimdə, həm də mənəvi tərbiyə üzrə aparılan işlərdə uğurlar qazanılıb. Faiq müəllim deyir ki, kollektivin gücü, səmimiyyəti, gərgin əməyi sayəsində buna nail ola bilmişik. 

Təkcə təhsil sahəsi? Yox, Faiq Şahbazlı ancaq təhsil sahəsində, təhsil adamları arasında tanınan bir insan deyil. Onu həm də vaxtilə dərs dediyi, indi isə rəhbərlik etdiyi kollecin məzunlarının nümunəsində tanıyanların sayı daha çoxdur. Təkidimdən sonra onun tələbəsi olmuş keçmiş məzunlardan aldığı məktublardan bir neçəsinə baxmağıma icazə verir. Qürurludur. Biri ona düz yol göstərdiyinə, digəri haqqının tapdalanmasına imkan vermədiyinə, bəziləri isə həyatda düzgün mövqe tutmaqda onlara bələdçi olduğu üçün... təşəkkür edir, razılığını bildirir.

Elmi araşdırmaları, tədqiqatın nəticələri 

Gizli niyyət. Bunlar öz yerində. Gənclərlə ünsiyyətdə olan hər bir insan üçün vacib xüsusiyyətlərdir. Yadımıza salaq ki, Faiq müəllim uğur qazandığı, sevildiyi kollektivdən - Quba rayonunun Xaltan kənd məktəbindən məhz ürəyində uzun illər gizli saxladığı bir arzusuna görə, elmi araşdırmalar aparmaq, elmi mühitə qaynayıb-qarışmaq üçün ayrılmışdı.   Tale onu müxtəlif sahələrdə çalışmağa “təhrik” etsə də, heç vaxt elmi fəaliyyətdən əl götürməyib. Tədqiqatlarının nəticələri haqqında həm ölkə, həm də xaricdə keçirilmiş elmi konfranslarda çıxışlar edib. Yüzə yaxın əsərin-dərsliyin, dərs vəsaitlərinin, məqalənin, tezisin müəllifidir. Qədirbilən oxucuların, elmsevərlərin diqqətini F.Şahbazlının qələm məhsullarının dilinə, üslubuna yönəltmək istəyirəm. Bu, müasir elm üçün ən önəmli tələblərdəndir: Aydınlıq, arzu edən digər peşə sahibləri tərəfindən də başadüşülənlik. Bunlar F.Şahbazlının yaradıcılığında həmişə diqqəti cəlb edən cəhətlərdəndir. Sonra elmdə varislik. Onun uğurlarını təvazökarlıqla elmdə bünövrə yaratmış dəyərli alimlərimizin, xüsusən, müəllim-tədqiqatçıların əməyi ilə əlaqələndirməsi və onların paylarının olmasını etiraf etməsi lazımlı keyfiyyət kimi diqqəti həmişə cəlb edib.

Bilirəm ki, 20 il Təhsil Nazirliyində çalışması, bunun böyük bir hissəsini Təhsil resursları şöbəsinə rəhbərlik etməsi Təhsil İnstitutunun direktor müavini və Mərkəzinin rəhbəri kimi fəaliyyəti də Faiq Şahbazlının həyatında qaları bir iz qoyub. Yeni nəsil dərsliklərin, onların elektron variantlarının yaradılmasında, təhsilin müasir məzmununun hazırlanmasında, milli təhsil kurikulumunun formalaşdırılmasında birbaşa iştirak edib, bir az dəqiq desək, bu sahə üçün məsuliyyət daşıyan şəxs olub. Bu istiqamətlərdəki fəaliyyətin hər anı gərgin zəhmətin, dünya təcrübəsinin araşdırılmasının, nəticələrin milli dəyərlərimiz nəzərə alınaraq tətbiqinin reallaşdırılması nəticəsində baş tutduğunu nəzərə alanda F.Şahbazlının  Təhsil Nazirliyindəki əməyinin nəticəsi daha aydın görünür…

Nümunəvi ailə başçısı

Dünyanın diqqətini çəkən xüsusiyyətlərdən biri də ailə dəyərlərimizdir.  Həyat yoldaşının bir insan kimi Faiq müəllimlə hansı çətinliklərdən keçdiyinə bir işarə var yazıda. 3 övladları var. Təbii, valideyn sevgisi ilə əhatə olunublar. Amma bu sevgi onları ərköyünləşdirməyib, insanlara ancaq yaxşı münasibət formalaşdırıb. İndi hər biri öz sahəsində ləyaqətlə çalışır, valideynlərinin yolunu müqəddəs tuturlar. Qızı Könül atasının yolunu davam etdirir- fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin dosentidir, məsul vəzifədə çalışır. Oğlanları Çingiz və Oğuz maliyyə sahəsində işləyirlər. İşdə də onların çalışqanlıqları, ən əsası isə başqalarına münasibətləri yüksək qiymətləndirilir.

Nəvələri gözəl təhsil alır. Biri universitet qurtarıb. Üçü tələbədir, hələ balaca, çox istedadlı Faiq Şahbazlı da var.