50 il əvvələ döndülər – 1970-ci illərin tələbələri Xankəndidə

50 il əvvələ döndülər – 1970-ci illərin tələbələri Xankəndidə

Azad olunmuş torpaqlara getməyin sevinci və gənclik illərinin verdiyi həyəcan onlara ikiqat sevinc gətirmişdi. 50 il sonra yenidən görüşəcək tələbə yoldaşlarının bir araya gəlməsinə sayılı saatlar qalırdı. Mən də ən azı onlar qədər həyəcanlı idim…

“Azərbaycan müəllimi” düz 50 il sonra Xankəndi şəhərinə - Qarabağ Universitetinə yol alan tələbə yoldaşların xatirələrini sizinlə bölüşür.

50 il sonrakı görüş

Səhər saat 8-ə qalır. Bir qrup Ağcabədidən yola düşəcək, digərləri paytaxtdan gəlib bu qrupa birləşəcək, 3 nəfər isə Xankəndidə ünvanda gözləyəcəkdi. Ağcabədidən yola düşəcək qrupla mən də gedəcəkdim.

Maşın yavaş-yavaş keçmiş tələbə yoldaşlarını bir-bir götürür. Səliqəli geyim, hazırlıqlı çantalarla gəlirlər, əyləşirlər. Ara-sıra “Qızım, sənə tələbə vaxtı gəzdiyimiz yerləri göstərəcəyik, gör biz haralarda oxumuşuq” kimi cümlələr səsləndirirlər. Növbəti cümlələri gözləyirəm, amma onlar sevincdən bir mövzunu yarımçıq saxlayıb digərinə keçirlər.

Bizim tərəflərdə “Dördyol” (Bərdə, Ağdam və Quzanlının adlarının əks olunduğu lövhə) adlanan ərazi var. Bakıdan gələn qrupla burada birləşib yolumuza davam etməliydik.

Saat 2-yə az qalır. Budur, lövhənin yanında yolun sağına-soluna baxan bir qrup var. Uzun zaman gözlənən an yaxınlaşır. İllərin həsrəti yaşlarının üzərinə yaş gətirsə də, qəlblərindəki sevinc azalmamışdı. Göz yaşı və sevinc dolu anların birgə yaşandığını izləyirəm.
“Ay Zəhra, bu bir neçə saat mənə 50 ildən çox gəldi”, – deyən Roza Mehdiyeva üzünü mənə tutaraq soruşur.

– Hansınızın nəvəsidir, heç oxşatmadım axı?

Dünya boyda xatirəsi olan bu insanlar tələbəlik illərindən, doğma yurddan, onun tərtəmiz, saf havasından danışmaqdan doymurdular.
Xankəndiyə çatırıq. İnsan hər dəfə Xankəndiyə gələndə sanki ilk dəfə görürmüş kimi buranı daha da heyranlıqla izləyir, vurğun olur. Hər daşı, hər qarışı doğmadır bu torpağın. Yolboyu deyib-gülən, dəcəlliklərini danışan yolçular indi susurdu. Bu dəfə məkanlar danışır, onlar isə dinləyirdi.

Onların içərisində Əməkdar müəllimlər, yazarlar, eləcə də başqa sənət və peşə sahibləri var: Zöhrə Məmmədova, Roza Mehdiyeva, Məhəmməd Şükürov, Rəhman Səfərov, Tohidə İbadova, Səkinə Hüseynova, Əhməd Xudiyev, Zəhra İbrahimova onları illər sonra görüşdürdüyü üçün təşəkkür edirlər. Yavaş-yavaş addımlayıb söhbət edirlər.

İllərin çəkib aldığı gənclik

İlk olaraq Mingəçevirdən gələn Əhməd Xudiyev danışır:

“İnsanın həyatında əlamətdar günlər olur ki, həmin günlər adi günlərdən fərqlənir. Belə günlərdən ikisini yaşamaq ömrümün ixtiyar çağında mənə nəsib oldu. Əlli il bizdən asılı olmayan səbəblərdən görüşə bilmədiyim tələbə yoldaşlarımla görüşmək sevincini yaşayıram. Çox mehriban bir ailə kimi yaşadığımız yoldaşlarımla görüşə həyəcanla gəlmişəm. Onlar yaddaşımda elə o vaxtkı kimi qalıb. İllərin bizdən çəkib aldığı gənclik dövründə necə idilərsə, elə də görəcəyimi xəyal edirdim. Ancaq elə olmadı”.

Səsindəki boğuqluq, gözlərinə dolan yaş əslində, 50 ilin həsrəti idi.

“17-20 yaşında gördüyüm yoldaşlarımın hər biri indi ağsaqqal, ağbirçəkdirlər. Dəyişən çox şey var, bəli, dəyişməyən səsimiz və gözlərimizdir. Xarakterlər də qalır. Məsələn, Səkinə bacım yenə də əvvəlki kimi, üzünün sakit ifadəsi ilə hər şeyi anladır, Mobil əvvəlki kimi şən, zarafatcıl, Zöhrə gülərüzü ilə sanki hamıya məhəbbət saçır, Roza da elə bil heç yaşlanmayıb, ovaxtkı gəncliyini saxlayıb, Zəhra yenə boynunu azca əyərək hamıya təbəssüm edir, Tohidə də yenə dil-dil ötür, Ruxsarə əvvəlki tək qayğıkeş, Lyudmila sakit, azdanışan və üzü təbəssümlü, Ramilə əvvəlki kimi ciddi, bir az da qayğılı, Məhəmməd xəstə olsa da, təmkinli bir ağsaqqaldır. Rəhman da elə əvvəlki Rəhmandır, şairanə olaraq qalır”.

Dəyişməyən dostluq, səmimiyyət

Özləri demiş, bütün ağrılarını, qocalıqlarını unutmuşdular. Məhəmməd Şükürov təbəssümlə gənclik illərini yaşadığı Xankəndidən danışır.

Yaşadığı bu günün min ilə bərabər olduğunu deyir:

“Əlli il əvvəl təhsil aldığım Xankəndi Pedaqoji İnstitutunun yerində bu gün fəaliyyət göstərən Qarabağ Universitetində tələbə yoldaşlarımla bir araya gəldik. Bu torpaqlara qayıtmaq, illər əvvəl ayaq basdığımız o yerləri yenidən görmək və doğma simaları qucaqlamaq təsvirvolunmaz bir duyğudur. Təəssüf ki, aramızda olmayan yoldaşlarımız da var. Onları sevgi və ehtiramla xatırladıq. Bu görüşdə bir daha anladıq ki, zaman çox şeyi dəyişsə də, tələbəlik illərinin dostluğu, səmimiyyəti və birliyi dəyişməz qalır. Bu görüş ömrümüzə, yaddaşımızda silinməz izlər buraxdı”.

İllərin yarım saxladığı söhbət

Sözün əsl mənasında gəncliyini qoruyub saxlayan Roza Mehdiyeva söhbətə qoşulur:

“50 il bir yuxu kimi gəlib ömrümüzdən keçdi. Bir vaxtlar eyni auditoriyanı paylaşan, eyni arzularla yaşayan dostlar saçlarımızdakı dən, üzümüzdəki illərin qırışları, ürəklərimizdə isə cavanlıq odu ilə yenidən bir araya gəlmək, o günlərə qayıtmaq istədik və gəldik. Bu görüş bizi 1971-1975-ci illərə qaytardı. Elə bil ki, dünən ayrılmışdıq… O illərdə yarım qoyduğumuz söhbətlərimizi bu gün davam etdirdik. Bu anın bizə yaşatdığı duyğuları heç bir sözlə ifadə etmək mümkün deyil. Bu görüş ömrümüzə ömür qatdı, bizi ruhən cavanlaşdırdı. Bir daha əmin olduq ki, zaman keçə bilər, lakin dostluğumuz və xatirələrimiz əbədidir".

Hər addımda canlanan xatirələr

Şirin söhbətlərlə gəlib çatırıq Qarabağ Universitetinə. "Yorulduq" sözünü dilinə gətirməyən yoldaşlarım indi az da olsa, dayanırlar. Binanın hər nöqtəsini incəliklə nəzərdən keçirirlər. Adı kimi əzəmətli olan bina və onun əməkdaşları bizi doğmalıqla qarşılayır. Universitetdə bir neçə tələbə də var.

Hər birinə uğurlu həyat və gözəl arzular diləyən yoldaşlarım onlarla balaca, amma səmimi görüş keçirirlər. Qarabağ Universitetinin ölkəmiz və gənclərimizin gələcəyi üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu vurğulayır, qısa zamanda bir çox yeniliklərə imza atan bu ali təhsil müəssisəsinin regionda xüsusi mövqe tutduğunu qeyd edirlər.

Universitet binasını gəzirlər. Bayaqdan bəri danışdıqları gənclik onları buradaca qarşılamışdı – 50 il əvvəl dəhlizdəki ayaq səsləri, şən gülüşləri qulaqlarında səslənirdi. 

Görüş başlayandan bəri danışmaq üçün öz növbələrini gözləyən Rəhman Səfərov, Tohidə İbadova da illərin unutdurmadığı günlərdən söz açırlar. Onları şair edən yurd həsrətinin sona çatdığına, burada yenidən görüşə bildiklərinə görə çox sevincli olduğunu deyirlər. Bu torpaqlara dönmək onlara yalnız keçmişi deyil, gələcəyi də bəxş edib.

Gün necə ötüb keçdi, düzü, fərqinə varmadıq. Elə hey “Saat qaçır e...” deyən yoldaşlarım bir gün də burada qalacaqlar. Ötən günlərin səhifələrini yenidən incə-incə vərəqləyəcəklər. Hər xatirə, hər baxış bir zaman maşını kimi onları gəncliklərinə aparacaq.