Çin süni intellektdə zirvəyə necə yüksəldi?

Çin süni intellektdə zirvəyə necə yüksəldi?

...Şahmat masasının bir ucunda oturan səkkiz yaşlı Timmi süni intellektli robota qarşı növbəti addımını anlamağa çalışarkən öz-özünə deyindi.

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, bir neçə dəqiqə sonra Çinin Pekin şəhərindəki evin qonaq otağında robotun "Təbrik edirik! Siz qalib gəldiniz!" deyən səsi eşidildi. Oyun robotu mexaniki qolları ilə fiqurları yenidən şahmat taxtasına düzən Timmiyə "Mən sənin istedadını gördüm, gələn dəfə daha yaxşı oynayacağam”, – dedi.

Timminin anası Yan Xue, oğlunun şahmatda robota qalib gəlməsindən vəcdə gələrək deyir: "Biz süni intellektlə birlikdə yaşayacağıq, bu, qaçılmaz bir tendensiyadır. Uşaqlar bunu mümkün qədər tez öyrənməlidir. Biz bunu rədd etməməliyik". 

Şahmatla birlikdə Go strategiya oyununu oynaya bilən bu robot üçün 800 dollar xərcləyən ailə bunun yaxşı bir sərmayə olduğuna əmindir.

Süni intellekt sahəsinə üz tutan tələbələrin sayı artır

Robotun yaradıcıları onun yeni versiyalarına dil öyrənmə proqramı əlavə etməyi planlaşdırırlar. Çin 2030-cu ilə qədər texnoloji super gücə çevrilmək məqsədilə süni intellektə böyük sərmayə qoyur. Cari ilin yanvar ayında istifadəyə veriləndən bəri “DeepSeek” chatbotunun dünyada yaratdığı böyük maraq Çinin bu sahədə yüksək uğur qazanma ehtimalı haqqında ipucu verir. Bu sahədə çalışan texnologiya şirkətlərinə sərmayələr axır ki, bu da daxili rəqabəti gücləndirir. 

Ölkədə süni intellekti inkişaf etdirən və istehsal etdikləri texnologiyanı satan 4500-dən çox şirkət var. 

Bu il paytaxt Pekində məktəblərdə ibtidai və orta məktəb şagirdləri üçün süni intellekt kurslarına start veriləcək. Süni intellekt sahəsinə üz tutan tələbələrin sayı artdıqca, universitetlərdə qəbul yerləri də artırılır.

Çin Kommunist Partiyası 2017-ci ildə süni intellektin ölkənin inkişafının “əsas hərəkətverici qüvvəsi” olacağını bəyan edərkən bu sıçrayışı gözləyirdi.

Silikon vadisi şokda

Çin təhsil alətlərindən tutmuş fabriklərdəki insanabənzər robotlara kimi həyatın müxtəlif sahələrinə süni intellekti tətbiq edir.  Ölkə lideri Xi Jinping ABŞ-dən əlavə vergi zərbələri nəticəsində zəifləyən ölkə iqtisadiyyatını gücləndirməyə kömək etmək üçün süni intellektə arxalanır.

Texnologiya üstünlüyü uğrunda mübarizədə Vaşinqtonla rəqabət aparan Pekin qarşıdakı 15 il ərzində əlaqəli sahələrə 10 trilyon Çin yuanı (1,4 trilyon dollar) sərmayə qoymağı planlaşdırır. 

ABŞ-nin çip ixracını əhəmiyyətli dərəcədə sıxlaşdırdığı bir vaxtda “DeepSeek” chatbotunun uğuru göstərdi ki, Çin şirkətləri onların qarşısında qoyulan maneələri dəf edə bilirlər. Silikon Vadisini və mütəxəssisləri şoka salan da budur; Çinin bu qədər tez yüksələcəyini gözləmirdilər.

“Əjdahalar arasında yarış”

Süni intellektli şahmat robotu “SenseRobot”un sahibi Tommy Tang 100 mindən çox məhsul satdıqlarını və ABŞ-nin “Costco” supermarketlər şəbəkəsi ilə satış müqaviləsi bağladıqlarını bildirib. T.Tang deyir ki, hətta Çindəki ailələr də firmanın Qərb mənşəli olmasını gözləyirdilər və onun Çinə məxsus olduğunu biləndə təəccübləndilər. 

Çinin mühəndislik uğurunun sirlərindən biri onun gənc əhalisidir. 2020-ci ildə ölkədə 3,5 milyondan çox tələbə daha çox STEM sahələri kimi tanınan elm, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyatı bitirib. Bu, dünyanın istənilən başqa ölkəsi ilə müqayisədə daha çox STEM məzunu deməkdir. 

“Whalesbot” üç yaşındakı uşaqlara kodlamağı öyrənməyə kömək edən oyuncaqlar hazırlayan bir şirkətdir.  “Lego” və robot texnologiyasının birləşməsi kimi xarakterizə edilə bilən məhsullar hazırlayan şirkət uşaqları bu texnologiya ilə erkən yaşda tanış edir. Şirkətin vitse-prezidenti Abbott Lyu qeyd edir ki, ölkə 1970-ci illərin sonlarında öz iqtisadiyyatını dünyaya açandan bəri istedad və texnologiyanın sürətlə təmərküzləşməsi prosesindən keçib. "Hazırkı süni intellekt dövründə bizim çoxlu mühəndislərimiz var", – deyə A.Lyu deyib. 

 “DeepSeek”in uğuru onun baş direktoru Liang Venfengi milli qəhrəmana çevirib.  “DeepSeek”  də daxil olmaqla ölkənin 6 AI firması indi sosial mediada Çinin "altı kiçik əjdahası" adlandırılır. Digərləri, “Unitree Robotics”, “Deep Robotics”, “BrainCo”, “Game Science” və “Manycore Tech”dir.  “DeepSeek”in yaratdığı dalğanı təsvir edən 26 yaşlı mühəndis Yu Jingji qeyd edir ki, "Dünya bizim oyunun içində olduğumuzu öyrəndi".

Çinin 10 illik yüksək texnologiya planı necə işlədi?

“SenseRobot”un sahibi Tommy Tang deyir ki, xaricdəki  müştərilər robotların Çin istehsalı olduğunu eşidəndə çox vaxt təəccüblənirlər. Bununla birlikdə, bir tərəfdən Çinin süni intellekt potensialı dünyada tanınır, digər tərəfdən istifadəçi məlumatlarının ələ keçirilməsi ilə bağlı narahatlıqlar var. Alınan məlumatların həcmi artdıqca süni intellekt daha ağıllı olur. ABŞ-da təxminən 400 milyon telefon istifadəçisi ilə müqayisədə Çində təxminən bir milyard insan cib telefonundan istifadə edir ki, bu da Pekinə real üstünlük verir. Bir çox Qərb ölkələrinin və onların müttəfiqləri olan ölkələrin ekspertləri, TikTok-un sahibi olan Byte Dance də daxil olmaqla, Çin Kommunist Partiyasının da Çin texnoloji firmaları tərəfindən toplanan şəxsi məlumatlara çıxış əldə edə bildiyinə inanırlar. ABŞ-da TikTok istifadəçilərinə məxsus məlumatların Çin hökumətinin əlinə keçə biləcəyi şübhəsi Vaşinqton administrasiyasını bu tətbiqin qadağan edilməsinə qərar verməyə vadar etdi. Texnoloji firmalar bu istiqamətdə ittihamları dəfələrlə rədd edirlər.Oxşar narahatlıqlar “DeepSeek”-ə də təsir edir.

Humanoid robot yaşlıların xidmətində  

Cənubi Koreyada “DeepSeek” proqramını yükləmək artıq mümkün deyil. Tayvan və Avstraliya hökumət tərəfindən verilən cihazlarda “DeepSeek” qadağan edilib.

Pekin bu narahatlıqların ölkənin süni intellekt sahəsində qlobal lider olmaq məqsədinə meydan oxuyacağını da bilir. Əksinə, Çinin süni intellekt şirkətləri aşağı qiymətli innovasiyanın onlara danılmaz üstünlük verəcəyinə inanırlar.

Bildirilir ki, açıq mənbəli “DeepSeek” modelinin hazırlanmasına 6 milyon dollardan bir az xərc çəkilib. Bu, təkcə keçən il 5 milyard dollar xərcləmiş “ChatGPT” kimi rəqiblərin xərclədiklərinin bir hissəsidir. “SenseRobot”un sahibi T.Tang xərclərin azaldılmasının özünün mühəndislik işi olacağını qeyd edir.  

Onun şirkəti şahmat fiqurlarını hərəkət etdirmək üçün istifadə olunan robot əlin çox bahalı olduğunu və əvvəlcə 40 min dollara başa gəldiyini bildirir. T.Tang süni intellektdən istifadə etməklə xərclərin 1000 dollara qədər azaldığını iddia edərək "Süni intellektə mühəndislik indi istehsal prosesinə inteqrasiya olunub" dedi. Süni intellektin fabriklərə inteqrasiyası çox böyük təsir göstərə bilər.

Yanvar ayında hökumət ölkənin sürətlə qocalan əhalisinə qayğı göstərmək üçün süni intellektlə işləyən humanoid robotların inkişafını təşviq edəcəyini bildirmişdi.

Çin lideri Xi Jinping Çinin nəticədə qalib gələcəyinə ümid etdiyi yarışa hazırlıq üçün süni intellektə, robotlara və qabaqcıl texnologiyaya böyük sərmayə qoyur.