Sovet aerodromundan "Su-25" qaçırıb Qarabağ savaşına qatılmışdı - Vaqif Qurbanov kimdir?

Məlum olduğu kimi, Prezident İlham Əliyevin 7 noyabr 2025-ci il Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin, ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanılmasında xüsusi xidmətlərinə və döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirərkən göstərdiyi igidliyə görə baş leytenant Qurbanov Vaqif Bəxtiyar oğlu “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” (ölümündən sonra) adı ilə təltif olunub. 

“Azərbaycan müəllimi”nin bu məqaləsi müstəqil Azərbaycanın ilk qırıcı hərbi təyyarəçisi, Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi, Milli Qəhrəmanın həyatı və döyüş yoluna həsr olunub.   

Hərbi pilot

Vaqif Qurbanov 30 dekabr 1967-ci ildə Bakıda anadan olub. Əslən Tovuz rayonunun Qovlar kəndindəndir. 1989-cu ildə Rusiyanın Borisoqlebsk şəhərində Ali Hərbi Aviasiya Məktəbini bitirib. Təhsilini başa vurduqda sonra SSRİ Hərbi Hava Qüvvələrində, daha dəqiq Əfqanıstan müharibəsi zamanı təşkil edilmiş və “Su-25” təyyarələri ilə komplektləşdirilmiş, Sitalçaydakı Aviasiya polkunda zabit kimi xidmətə başlayıb. Daha sonra isə Azərbaycan ərazisindəki aviasiya alaylarından birində xidmət edib. Gəncə, Yevlax, Kürdəmirdə hərbi alayların yaradılmasında yaxından iştirak edib. O, hərbi pilot kimi misilsiz rəşadət göstərən qəhrəmanlarımızdan biri olub.

İgid təyyarəçi

Məlumdur ki, Qarabağ müharibəsinin ilk dövründə Azərbaycanın döyüşqabiliyyətli hərbi aviasiyasından, qırıcı təyyarələrdən danışmaq mümkün deyildi. 1990-cı illərin ölkəni bürümüş siyasi xaos və düşmən işğalı şəraitində xarcdən təyyarə almaq imkanları da məhdud idi. 1992-ci il aprelin 8-də Qarabağ səmasına qalxıb, erməni işğalçılarının istehkamlarına raket zərbəsi endirən “Su-25” tipli qırıcı təyyarə və onun şturvalı arxasında əyləşən baş leytenant Vaqif Qurbanovun şəxsiyyəti barədə az məlumat var idi. Gənc zabit hərbi aviasiyamızın tarixində ilk olan bu qırıcını hansı yolla əldə etmişdi? 

Qarabağ torpaqları işğala məruz qalandan, xüsusən Xocalı faciəsi baş verəndən sonra gənc təyyarəçi Azərbaycanda hərbi təyyarə dəstəsi yaratmaq, vətənin qisasını almaq hissi ilə alışıb-yanırdı. O, ürək qızdırdığı təyyarəçi yoldaşlarını başına yığıb, müxtəlif planlar cızırdı. Nəhayət, bu planlardan biri baş tutdu.

Vaqif Qurbanov 80-ci dislokasiya olunmuş aviapolkun yerləşdiyi keçmiş sovet hərbi hava qüvvələrinə məxsus Sitalçay hərbi aerodromundan “Su-25” təyyarəsini qaçırması ilə yadda qalıb. Hadisə Qarabağ müharibəsinin ən gərgin dövründə, 8 aprel 1992-ci ildə baş verib. Təyyarəçi baş leytenant V.Qurbanov burada xidmət edən azərbaycanlı hərbçilərin – həmyerliləri, təyyarənin texniki leytenant Fuad Məmmədovun və baş aviamexanik çavuş Akif Quliyevin köməyi ilə “Su-25” markalı hərbi təyyarəni Azərbaycanın Hərbi Hava Qüvvələrinə gətirib. 

Hadisədən dərhal sonra “Su-25” təyyarəsi axtarılıb. Rusiya hökuməti təyyarənin qaytarılmasını tələb etsə də, istəyinə nail olmayıb. 

Vaqif Qurbanov ilk döyüş tapşırığına “Su-25” təyayrəsinin gizlədildiyi Şəkidən qalxıb. Şuşanın işğalı günündən sonra Vaqif Qurbanov bu təyyarə ilə döyüş uçuşlarını həyata keçirməyə başlayıb və düşmən mövqelərinə çoxsaylı zərbələr endiribV. Qurbanov çox aşağı məsafədən uçduğundan təyyarədən atılan mərminin qəlpəsi təyyarənin mühərrikini zədələyib. Mayın 8-i və 9-u Qurbanovun reydləri nəticəsində Qarabağdakı erməni silahlı qruplarının 30 nəfər döyüşçüsü öldürülüb, 120 nəfər yaralanıb. 9 may 1992-ci ildə Vaqif Qurbanov Xankəndidən İrəvana uçan “Yak-40” erməni təyyarəsinə hücum edərək onu vurub. Təyyarə Sisianda təcili eniş edib. 12 iyunda Vaqif Qurbanovun idarə etdiyi “Su-25” təyyarəsi Goranboy istiqamətində düşmənin müdafiə xəttini yarıb və nəticədə 20-dək yaşayış məntəqəsi erməni hərbi birləşmələrindən azad edilib. Qurbanov həmçinin Xocavənd və Əsgəran istiqamətində döyüşlərdə iştirak edib. Nəticədə düşmən tərəf ağır itkilər verib. 

13 iyun 1992-ci ildə Vaqif Qurbanov Goranboy–Ağdərə istiqamətində üç döyüş uçuşu keçirib. Qurbanovun idarə etdiyi “Su-25” təyyarəsi Əsgəran yaxınlığında “Şilka” deyilən qurğu ilə vurulub. Şahidlərin söylədiyinə görə, həmin anlar Vaqif Qurbanov paraşütlə atıla bilib, lakin düşmən onu yerdən atəşlə vurub. Onun paraşütü düşmənin nəzarət etdiyi əraziyə düşüb. 

Vaqif Qurbanovun yaralı halda ermənilərin əlinə keçdiyi barədə müxtəlif xəbərlər yayılıb. Əsir, İtkin və Girov Düşmüş Vətəndaşlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi Vaqif Qurbanovla bağlı araşdırma aparılıb. Amma araşdırmalar nəticə verməyib. 1992-ci ildə Nizami rayon məhkəməsinin qərarı ilə V.Qurbanov ölmüş elan edilib. 

2014-cü ildə Vaqif Qurbanovun döyüş yolundan bəhs edən “Mən evə qayıdıram” filmi çəkilib.

“Atam mənim üçün xüsusi bir qəhrəmandır”

Vaqif Qurbanovun 33 ildən sonra Böyük Zəfərin 5 -ci ildönümü ərəfəsində Milli Qəhrəman adına layiq görülməsi xəbəri ölkəmizdə böyük sevinclə qarşılanıb. Vətən yolunda həyatını fəda edərək şəhidlik zirvəsinə yüksəlmiş igid təyyarəçinin xidmətləri dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. 

V.Qurbanov 20 aprel 1991-ci ildə ailə həyatı qurmuşdu. Onun Sevinc adlı bir qızı yadigar qalıb. Atası vətən uğrunda Qarabağda şəhid olanda Sevinc dörd aylıq olub. O, Bakı Dövlət Universitetini bitirib.

Milli Qəhrəmanın qızı İTV-yə müsahibəsində atasının yolunu davam etdirdiyini bildirib: “Uşaqlıqdan həmişə arzum olub ki, onun yolunu davam etdirim. Çünki o, mənim yeganə atamdır. Həmişə qəlbimdə qəhrəman kimi yaşayıb. Qızlar üçün atası hər zaman qəhrəmandır, amma mənim atam mənim üçün başqa cür, xüsusi bir qəhrəmandır. Ona görə də onun yolunu davam etdirmək hər zaman arzum olub”.

Şəhid Milli Qəhrəman Vaqif Qurbanov təkcə 33 il əvvəl ərazilərimizə qəsd edən düşmənə qarşı göstərdiyi döyüş şücaiəti ilə deyil, həm də torpaq, vətən yolunda qəbul etdiyi və həyatını təhlükədə qoyaraq həyata keçirdiyi cəsarətli qərarla yaddaşlara qəhrəman kimi əbədi həkk olunub. 

Allah rəhmət eləsin!