Azərbaycanda 12 min müəllim metodik dəstək alacaq - ARTİ-dən AÇIQLAMA

Ümumtəhsil müəssisələrində metodik dəstək sisteminin ölkə üzrə genişləndirilməsi istiqamətində aparılan işlər hazırda təhsilin keyfiyyətinin artırılması üçün əsas prioritetlərdən biri kimi müəyyən edilib. Bu çərçivədə Azərbaycanın bütün məktəblərində davamlı metodik dəstək mexanizminin qurulması və müəllimlərin peşəkar inkişafının sistemli şəkildə təmin olunması hədəflənib. Bu barədə yaxın günlərdə Təhsil İnstitutunun direktoru səlahiyyətlərini müvəqqəti icra edən elm və təhsil nazirinin müşaviri Elnur Əliyev bildirib. Onun sözlərinə görə, hazırlanan vahid platforma müəllimlərin peşəkar ünsiyyətini gücləndirəcək, təcrübə mübadiləsini genişləndirəcək və fərdi inkişaf ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsinə imkan verəcək.

Metodik dəstək sisteminin məqsədi və əhəmiyyəti

Məsələ ilə bağlı “Azərbaycan müəllimi”nə Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutundan (ARTİ) ünvanladığımız sorğuya cavab olaraq bildirilib ki, metodik dəstək sisteminin əsas məqsədi müəllimlərin peşəkar inkişafını davamlı şəkildə təmin etmək, məktəbdaxili metodik mühiti gücləndirmək və tədris prosesinin keyfiyyətini yüksəltməkdir. Bu sistem müəllimlərin dərs planlaşdırılması, təlim nəticələrinin düzgün müəyyənləşdirilməsi, qiymətləndirmə meyarlarının tətbiqi, dərsdə şagird fəallığının artırılması və reflektiv pedaqoji yanaşmaların formalaşdırılmasına yönəlib. Metodik dəstəyin təsiri dərs müşahidələri, metodik görüşlərin nəticələri, müəllimlərin inkişaf dinamikası və məktəbdaxili monitorinqlər əsasında qiymətləndirilir. Hazırda əsas metodik dəstək istiqamətlərinə dərs planlaşdırılması, formativ qiymətləndirmə, mətn üzrə iş və oxuyub-anlama, fənn metodikası və məktəbdaxili metodik işin təşkili daxildir.

Metodistlərin seçilməsi və hazırlığı

Qeyd olunub ki, metodistlərin seçilməsi prosesi metodik dəstək göstərə biləcək peşəkar, təcrübəli və metodik düşüncəyə malik kadrların formalaşdırılmasına yönəlib. Bu məqsədlə ölkənin müxtəlif regionlarından sertifikasiya imtahanında yüksək nəticə göstərmiş və metodist kimi fəaliyyət göstərmək istəyən müəllimlər seçim prosesinə cəlb olunub.

Namizədlərin ilkin seçimində pedaqoji təhsilin olması, azı 7 illik pedaqoji təcrübə, sertifikasiya imtahanında 51 baldan yuxarı nəticə, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə bacarıqları əsas meyar kimi nəzərə alınıb. Xarici dil bilikləri əlavə üstünlük kimi qiymətləndirilib. Bu mərhələdə məqsəd metodik fəaliyyət üçün zəruri baza bilik və bacarıqlarına malik namizədlərin müəyyənləşdirilməsi olub.

İlkin tələblərə cavab verən namizədlər müsahibə mərhələsinə dəvət edilib. Müsahibə zamanı namizədlər özünü təqdimetmə, pedaqoji prosesin təşkili, təhsilalanların qiymətləndirilməsi, ünsiyyət və əməkdaşlıq bacarıqları üzrə dəyərləndirilib. Namizədlər ixtisaslarına uyğun dərs planı təqdim edib və həmin dərsin planlaşdırılmasına dair əsaslandırılmış izah veriblər. Bu yanaşma onların planlaşdırma, təlim nəticələrinin müəyyənləşdirilməsi və qiymətləndirmə bacarıqlarını praktiki şəkildə qiymətləndirməyə imkan yaradıb.

Eyni zamanda namizədlərin liderlik bacarıqları, problemlərin həllinə yanaşmaları və qərarvermə qabiliyyətləri situasiya analizləri və praktik tapşırıqlar vasitəsilə qiymətləndirilib. Müsahibə mərhələsindən müvəffəqiyyətlə keçən müəllimlər metodist roluna hazırlanmaq məqsədilə xüsusi təlim proqramlarına cəlb olunublar. Bu yanaşma seçim prosesinin mərhələli, şəffaf və peşəkar əsaslar üzərində qurulmasını təmin edib.

Metodistlərin peşəkar fəaliyyətə hazırlanması məqsədilə nəzərdə tutulmuş 108 saatlıq təlim proqramı metodik dəstək sisteminin keyfiyyətli və dayanıqlı şəkildə qurulmasının əsas komponentlərindən biridir. Proqram metodistlərin məktəbdaxili metodik xidməti səmərəli təşkil etməsi, müəllimlərlə peşəkar əməkdaşlıq qurması və metodik müdaxilələri inkişafyönlü şəkildə həyata keçirməsi üçün zəruri bilik və bacarıqların formalaşdırılmasına xidmət edir.

Proqram mentorluq və pedaqoji dəstək bacarıqları, dərs müşahidəsi və tədris prosesinin təhlili, qiymətləndirmə və rəyvermə, müasir pedaqoji yanaşmalar və effektiv təlim strategiyaları, məktəbdaxili metodik işin təşkili kimi əsas istiqamətləri əhatə edir. Təlimlər zamanı metodistlər real dərs nümunələri üzərində təhlillər aparır, nümunə dərs planları və metodik rəy nümunələri hazırlayır, situasiya əsaslı tapşırıqlar vasitəsilə qərarvermə və problemlərin həlli bacarıqlarını inkişaf etdirirlər. Proqram metodistlərin gələcək fəaliyyətində vahid metodik çərçivə əsasında işləməsinə imkan yaradır.

Metodik dəstək sistemi və təşkili

Qeyd olunur ki, metodik dəstək sistemi məktəbdaxili metodistlər, aparıcı metodistlər və baş metodistlər vasitəsilə əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçirilir. Məktəbdaxili metodistlər müəllimlərin dərslərini, dərs planlarını və tədris prosesini müşahidə və təhlil edir, müəllimlərə inkişafyönlü rəy verir, fərdi və qrup metodik görüşlər təşkil edir, müəllimlərlə birlikdə fərdi inkişaf planları hazırlayaraq icrasını izləyirlər. Onlar “açıq dərs”lərin, qarşılıqlı dərsdinləmələrin, seminar və təlimlərin təşkilində iştirak edirlər.

Aparıcı metodistlər yeni metodistlərin fəaliyyətini əlaqələndirir, onlara mentor dəstəyi göstərir, birgə dərs müşahidələrində iştirak edir, metodistlərin müəllimlərə verdiyi rəylərin keyfiyyətini təhlil edir və ehtiyac yarandıqda əlavə metodik tövsiyələr təqdim edirlər.
Zəif nəticə göstərən istiqamətlər üzrə fərdi və məqsədyönlü yanaşma tətbiq olunur. Əvvəlcə çətinliklərin səbəbləri təhlil edilir, daha sonra müəllim üçün konkret inkişaf hədəfləri müəyyənləşdirilir. Metodistlər bu mərhələdə dərs müşahidəsi, rəy, nümunə planlar və metodik tövsiyələr vasitəsilə müəllimi müşayiət edir. İnkişaf dinamikası mərhələli şəkildə izlənilir və qiymətləndirilir.

Müəllim İnkişaf Portalı və resurslar

Bundan əlavə, müəllimlərin peşəkar inkişafını sistemli şəkildə dəstəkləmək məqsədilə yaradılmış vahid rəqəmsal Müəllim İnkişaf Portalı metodik dəstək fəaliyyətinin planlaşdırılmasına, dərs müşahidələrinin və metodik müdaxilələrin qeydiyyatına, müəllimlərin inkişaf ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsinə və peşəkar təcrübə mübadiləsinə xidmət edir.

Hazırda portalda metodik xidmət çərçivəsində hazırlanmış və ya toplanmış 91 metodik resurs yerləşdirilib. Bu resurslara metodik yazılar, video dərsliklər və digər tədris-metodik materiallar daxildir. Materiallar müəllimlərin özünüinkişafı və dərs prosesinin zənginləşdirilməsi məqsədilə hazırlanıb və mövcud tədris planlarına, qiymətləndirmə sistemlərinə və təlim metodlarına uyğun şəkildə təqdim olunur.

Resurslar aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir:
* Müəllim-şagird-valideyn münasibətləri
* Planlaşdırma
* Qiymətləndirmə
* Fənnin tədrisi metodikası
* Pedaqoji nəzəriyyələr
* Təfəkkürün inkişafına yönəlik fəaliyyətlər
* İnklüzivlik
* Peşəyönümlülük
* Uşaq müdafiəsi və təhlükəsizliyi
* Metodist fəaliyyəti.
Portal üzrə dərs müşahidələri dövrlər üzrə yenilənən meyarlar əsasında aparılır.

Hazırda dərs müşahidəsi aşağıdakı 6 meyar üzrə həyata keçirilir:
* Planlaşdırmanın mövcudluğu
* Təlim nəticələrinin tələblərə uyğunluğu
* Qiymətləndirmə meyarının tələblərə uyğunluğu
* Öyrənmə fəaliyyətinin təlim nəticəsinə uyğunluğu və şagirdlərin prosesə cəlb edilməsi
* Rəyin qurulması
* Müəllimin emosional vəziyyətinin dərsə təsiri və pedaqoji mühit.

2030-cu ilə qədər hədəflər

Metodik dəstəyin ölkə üzrə tam təmin olunması 2030-cu ilədək mərhələli plan əsasında həyata keçirilir. Mövcud modelə əsasən hər bir metodist orta hesabla 30-40 müəllimlə işləyir və il ərzində 240-300 akademik saat dərs müşahidəsi aparır. Bu yanaşma ilə ölkə üzrə təxminən 10 000–12 000 müəllimin metodik dəstəklə əhatə olunması nəzərdə tutulur.

Metodistlərin sayının mərhələli şəkildə artırılaraq 2030-cu ildə 1000 nəfərə çatdırılması planlaşdırılır. İlkin müşahidələr göstərir ki, metodik dəstəyin tətbiq edildiyi məktəblərdə dərs planlaşdırılmasının keyfiyyəti, metodik görüşlərin məzmunu və müəllimlər arasında peşəkar əməkdaşlıq tədricən güclənir.