Təhsildə kibertəhlükəsizliyin rolu və məsləhətlər

Təhsildə kibertəhlükəsizliyin rolu və məsləhətlər

Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi müasir dövrdə informasiya texnologiyaları təhsil sahəsində də geniş tətbiq olunur. Elektron təhsil platformaları, onlayn dərslər, virtual siniflər və şəbəkə vasitəsilə əlaqə qurmaq təhsil prosesinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Lakin bu imkanlar eyni zamanda yeni təhlükələri də özü ilə gətirir. Kibertəhlükəsizlik təhsil müəssisələri üçün prioritet məsələlərdən birinə çevrilib. Bu məqalədə təhsildə kibertəhlükəsizliyin rolu və təhsil işçiləri üçün əsas məsləhətlər araşdırılacaq.

Kibertəhlükəsizliyin təhsildəki əhəmiyyəti

Təhsil müəssisələri hər gün çoxsaylı məlumatlarla işləyir: tələbə məlumatları, akademik qeydlər, maliyyə məlumatları və s. Bu məlumatlar kiberhücumların əsas hədəflərindəndir. Məlumatların oğurlanması, sistemlərə zərərli proqramların yerləşdirilməsi və şəbəkə hücumları təhsil prosesini pozmaqla yanaşı, həm tələbələrin, həm də müəllimlərin şəxsi məlumatlarının təhlükə altına düşməsinə səbəb ola bilər.

Kibertəhlükəsizlik tədbirləri təhsil müəssisələrində məlumatların qorunması, təhlükəsiz şəbəkə əlaqələrinin təmin edilməsi və təhsil prosesinin fasiləsiz davam etdirilməsi üçün zəruridir. Bundan əlavə, təhsil işçiləri üçün kibertəhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı məlumatlandırma və təlimlər keçirilməsi də vacibdir.

Təhsil işçiləri üçün kibertəhlükəsizlik məsləhətləri

1. Şifrələrin mühafizəsi:
  - Güclü və mürəkkəb şifrələrdən istifadə edin. Şifrələriniz ən azı 8 simvoldan ibarət olmalı, böyük və kiçik hərflər, rəqəmlər və xüsusi simvollar ehtiva etməlidir.
  - Şifrələri müntəzəm olaraq dəyişdirin və eyni şifrəni fərqli hesablarda tətbiq etməyin.
  - İki mərhələli identifikasiya sistemindən istifadə edin. Bu, hesablarınızın təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

2. Şəxsi məlumatların qorunması:
  - Tələbə və müəllim məlumatlarını qorumaq üçün məlumatların şifrələnmiş şəkildə saxlanılmasına diqqət yetirin.
  - Şəxsi məlumatları üçüncü şəxslərlə paylaşmayın və sosial şəbəkələrdə həssas məlumatların yayılmasının qarşısını alın.

3. Zərərli proqramlardan qorunma:
  - Kompüterlər və mobil cihazlar üçün etibarlı antivirus proqramları quraşdırın və onları müntəzəm olaraq yeniləyin.
  - Şübhəli e-poçtlar, linklər və faylları açmadan əvvəl yoxlayın. Phishing (fırıldaqçılıq) hücumlarına qarşı diqqətli olun.

4. Şəbəkə təhlükəsizliyi:
  - Təhsil müəssisələrində istifadə olunan şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin edin. Wi-Fi şəbəkələri üçün güclü şifrələr tətbiq edin və ictimai şəbəkələrdən istifadə edərkən VPN (Virtual Private Network) istifadə edin.
  - Şəbəkə avadanlıqlarını müntəzəm olaraq yeniləyin və təhlükəsizlik yamalarını tətbiq edin.

5. Təlim və məlumatlandırma:
  - Təhsil işçiləri və tələbələr üçün kibertəhlükəsizlik mövzusunda təlimlər və seminarlar təşkil edin. Bu təlimlər onların kibertəhlükələr haqqında məlumatlandırılmasına və təhlükəsizlik tədbirlərini düzgün tətbiq etməsinə kömək edəcək.
  - Kibertəhlükəsizlik siyasətlərini müəyyənləşdirin və bütün işçilərə bu siyasətlər haqqında məlumat verin.

6. Məlumatların müntəzəm nüsxələnməsi:
  - Mühüm məlumatları müntəzəm olaraq nüsxələyin. Bu, məlumatların itirilməsi və ya zərərli proqramlar tərəfindən şifrələnməsi halında onların bərpasını asanlaşdıracaq.
  - Nüsxələnmiş məlumatların təhlükəsiz yerdə saxlanılmasını təmin edin.

7. Təhlükəsizlik tədbirlərinin monitorinqi:
  - Təhsil müəssisələrində kibertəhlükəsizlik tədbirlərinin effektivliyini müntəzəm olaraq yoxlayın. Şəbəkə hərəkətlərini monitorinq edin və şübhəli fəaliyyətlərə dərhal müdaxilə edin.
  - Kibertəhlükəsizlik mütəxəssisləri ilə əməkdaşlıq edərək müəssisənizin təhlükəsizlik sistemlərini daim yeniləyin.

Kibertəhlükəsizlik təhsil sahəsində yalnız texniki məsələ deyil, həm də təhsil prosesinin davamlılığı və təhlükəsizliyi üçün əsas şərtlərdən biridir. Təhsil işçiləri kibertəhlükələrə qarşı məlumatlı olmalı və təhlükəsizlik tədbirlərini düzgün tətbiq etməlidir. Güclü şifrələrdən istifadə, məlumatların qorunması, təlimlər keçirilməsi və şəbəkə təhlükəsizliyinin təmin edilməsi kimi tədbirlər təhsil müəssisələrini kiberhücumlardan qoruyacaq və təhsil prosesinin təhlükəsiz davam etdirilməsinə şərait yaradacaq.

Kibertəhlükəsizlik tədbirləri yalnız texniki məsələ deyil, həm də mədəniyyət və davranış məsələsidir. Təhsil işçiləri və tələbələr üçün kibertəhlükəsizlik mədəniyyətinin yayılması gələcəkdə daha təhlükəsiz və effektiv təhsil mühitinin yaradılmasına kömək edəcək.

Qeyd olunan məlumatlar Azərbaycan Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının təşkilatçılığı ilə keçirilən Gənc Müəllimlərin IV Şəbəkələşmə Forumunda “Süni intellekt və etika: Təhsildə dürüstlük və məxfilik məsələləri” adlı panel müzakirəsi zamanı səsləndirilib.