“Bir damla suyun səyahəti” – Su rəsmlərdə və səhnədə

“Bir damla suyun səyahəti” – Su rəsmlərdə və səhnədə

Aprel ayının yağmurlu günlərindən birində Fizika, riyaziyyat və informatika təmayüllü liseyin (FRİTL) kollektivi - şagirdləri və müəllimlər  “Bir damla suyun səyahəti”nə şahid oldular.

Məktəbin akt zalında səhnələşdirilən səyahətdə bir damcının xilas etdiyi orqanizmlər, çarə olduğu orqanlar canlandırıldı, bir damcıya möhtac yerlər gözlər önündə canlandırıldı, təbii ki, məktəbin şagirdlərinin ifasında.

Suyun səyahəti şagirdlərin rəsmlərində

Şagirdlərin bir qismi sudan pis istifadənin doğurduğu ağır nəticələri çəkdikləri rəsmlərlə anlatmağa çalışıb. Liseyin dəhlizində açılan sərgidə VII və VIII sinif şagirdlərinin dünyanın su probleminə baxışı sərgilənib. Məsələn, Şahin Bəkirli öz təsvirində inkişaf edən sənayenin yaratdığı çirklənmə fonunda bəşər boyda su damcısının qorunmağa ehtiyac duyduğunu ifadə edib. 

Şahin ötən ildən başlayaraq rəsm çəkir. FRİTL-də oxumaq əsas hədəfi olub, bu il ən böyük hədəfinə çatıb. “İndi hədəfim xaricdə oxumaqdır”, - deyən VII sinif şagirdi FRİTL-in məzunlarının əksəriyyətinin xaricdə təhsil aldığını düşünərək onun da buna nail olacağına inanır. Həkim olmaq istəyir, ancaq rəsm çəkməyə də davam edəcək: “Bacımla ikimiz də rəsm çəkməyi sevirik. Hansı peşədə olmağımdan asılı olmayaraq, çəkməyə davam edəcəyəm. İnsan olaraq dünyanın problemlərinə bundan sonra da öz rəsmlərimlə münasibət bildirəcəyəm”. 

VIII sinif şagirdi Rəsul Şirinov əvvəl Kimya-biologiya təmayüllü respublika liseyinin şagirdi olub. Suyun əhəmiyyətini kimya və biologiyanı öyrənməyə başlayanda anlayıb. Bu tədbirə hazırlaşarkən isə sudan qənaətlə istifadənin zərurətini başa düşüb: “Çəkdiyim rəsmdə susuzluğun 5 yerdə təsirini göstərməyə çalışmışam”.

VIII sinif şagirdi Nəzrin Abdullazadə də çəkdiyi rəsmlə dəhlizdə açılan sərgidə təmsil olunub.O, dünyanın su probleminə biganə qalmayıb: “Təsviri incəsənət müəllimlərimin hamısı rəssamlıq bacarığımı görüb və qiymətləndirib. Bu bacarığımdan istifadə edərək məktəbli dostlarımla birlikdə suya münasibətimi bildirmək istədim, dünyamızın susuz qalmaması üçün əlimdən gələni etdim”.

Zərifə Hüseynli də VIII sinifdə oxuyur. Dünyanın suya olan ehtiyacını bir damlaya möhtac insanların damcıya sarı uzanan çarəsiz əllərini təsvir edərək göstərib. 
Zərifə robototexnika üzrə mütəxəssis olmağı düşünsə də, rəsm çəkməkdən, ürəyindən keçənləri təsvir etməkdən vaz keçməyəcəyini deyir.

VIII sinif şagirdi Aydan Quliyeva rəsminə “Bir damla su bir dünya həyatdır” adını verib: “Damlanın içərisində həyat təsvir etməyə çalışmışam. Yarpağın üzərindəki bir damlada bir damcı suya ehtiyac duyan həyatı təsvir etmişəm”.

Tavandakı ağ buludlar, divardakı heyvanlar “su!” deyir

Sərginin uzandığı dəhliz “Akt zalı”nın qapısında bitir. Ancaq uşaqların yaradıcılığı qapının o tayında da davam edir. Akt zalının dizaynından belə görünür ki, bu dünyanın da rəngləri uşaqların rəsmlərindəkindən az olmayacaq. Tavandan asılan ağ buludlar “ağlayır”. Ordan süzülən damcıların həyat verdiyi canlı orqanizmlərlə bəzənən divarda balıq növləri, xərçəng, bir sözlə suyun həyat verdiyi, sadəcə suda yaşayan heyvanlar təsvir olunub.

Şagirdlər, müəllimlər, liseyin qonaqları yerlərini alır. Hiss olunur ki, liseyin qonaqlarını uşaqların rəsm, musiqi, qiraət və başqa bacarıqlarını göstərdiyi bir dünya ilə tanışlıq gözləyir. Bu dünyaya bələdçiliyi liseyin artıq Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin tələbəsi olan, keçmiş məzunu Natiq Oruclu edir. Səhnədə onunla bərabər bu səyahətin qəhrəmanı Damla da var. Öyrədici, əyləncəli tədbir Damlanın monoloqu ilə başlayır. 

Damla rolunda VIII sinif şagirdi Pəri Mancanlıdır: “Suyun hər damlasının rolunu öyrəndik, nə qədər önəmli olduğunun fərqinə vardıq. Yoldaşlarım da artıq su israfına fərqli baxmağa başlayıb”.

Sonra bədii, elmi məlumatlarla zəngin kompozisiyalar bir-birini əvəz edib. 

Səhnədə səkkizincilərdir. Suyun təmizlənməyindən Rəsul Məmmədov danışır. İnci Abdullayeva suyun tərkibini açır, yodlaşdırılması prosesinin əhəmiyyətini Nahid Kazımov araşdırıb. Sonra Zəhra Rüstəmli suyun növlərini izah edir. Nübar Yusifzadə suyun dad və qoxusunu dəyişdiyi halları bir-bir göstərir.

KULİSDƏ

Səhnədə suyun tərkibindən danışılarkən kulisdə həyəcan davam edir. Akt zalının yanındakı otaq səhnəyə hazırlaşan şagirdlər üçün nəzərdə tutulub. Burada şagirdlər bir azdan ifa edəcəyi mətni təkrarlayır, həyəcanla səhnə alacağı anı gözləyirlər. Çox fəal görünən Fatimə Səmədova yoldaşlarını yönləndirir, sıralarına nəzarət edir, hətta həyəcanlarını idarə etməyi öyrədir:

“Mən komandamızın kapitanıyam. Ona görə də hər şeyin yaxşı olmasına çalışıram. Əlimdən gəldiyi qədər, ehtiyac olarsa, başqa komandalara da kömək edirəm”.

Kulisdə həyəcan çox yüksəkdir. Amma su kimi bildiyin mətni unutdurmaqda məşhur olan məkan – səhnə daha streslidir. Çox da ki kiçik səhnədir, axı oyunçuları da hələ balacadır. 
Səhnəyə alışıq olmayan daha bir komanda çıxır. “Su səssiz qəhrəmandır, gəldiyini anlamazsan, getdiyini bütün bədən anlayar”, – şüarı ilə “İnsan orqanizmi” komandasının üzvləri - Nuray Yolçuyeva, Fatimə Səmədova, Sona Əliyeva, Banu Həsənli, Rəsul Şirinov, Raqif Fətəlizadə, Məhəmməd İbrahim ağız, mədə, bağırsaq olub suyun keçdiyi yolları göstərib, beyinlə ürəyin dialoqunu qurur, suyun daha çox kimə lazım olduğunu araşdırırlar.

FRİTL şagirdləri “Təsəvvür et ki, sən susan, su kimi həyat verən ol, fəlakət törədən yox”, – deyib insanlığa ismarıc ötürdülər.

Musiqili viktorinaya hamı qoşuldu, suya nəğmələr oxudular

Sonra hidrogenlə oksigen arasında yarış başladı. Yarış şərtlərinə uyğun olaraq iştirakçılar sözlərində su və su ilə bağlı hər hansı söz olan mahnı oxudu. Bütün tədbir iştirakçılarının qatıla bildiyi, musiqili viktorina şəklində olan yarışa müəllimlər, hətta tədbirin qonaqları da qoşuldu. Yarış qızışdıqca qızışdı. Qalib gələn “Oksigen” komandası olsa da, qazanan dostluq oldu.

Məzunların ismarıcı

FRİTL şagirdlərinin “Bir damla suyun səyahəti”nə məzunları da qoşuldu. Onların video çağırışında da suyun mühafizəsinin əhəmiyyəti vurğulandı. 

Məzunlardan biri, tədbirin aparıcısı Natiq Oruclu Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində oxuyur. Tədbirə aparıcı kimi dəvət edilib və dediyinə görə, dünyanın harasında olmağından asılı olmayaraq FRİTL onun  üçün ikinci evdir və təhsil aldığı bu müəssisə ilə bağını qoparmayacaq.

Son söz

Tədbirin qonaqlarından biri, Coğrafiya İnstitutunun şöbə müdiri, professor Rza Mahmudov tədbiri “möhtəşəm” adlandıraraq dedi ki, taleyi su ilə bağlı olan tədqiqatçı kimi əlavə etməyə söz tapmayıb: “Hər şeyi şagirdlər dedi”.

Son sözü liseyin direktoru Elçin Məmmədov dedi. O, tədbirə hazırlıqlardan danışaraq təşkilatçılara təşəkkür etdi. Hətta dekorasiyaları hazırlayarkən müəllimlərin bir neçəsinin xəsarət aldığını bidirdi.

Onlar kimlərdir?

“Azərbaycan müəllimi” bir damla suyun əhəmiyyətini məktəb şagirdləri ilə birlikdə bütün uşaqlara çatdırmağa, böyük təhlükə qarşısında olan suya münasibəti dəyişməyə nail olmağa çalşan komanda ilə də tanış olub. Uşaq birliyinin rəhbəri Nərmin Hüseynzadə, məktəbin rəsm müəllimi Mətanət Məmmədova, musiqi müəllimi Sevinc Hüseynova, məktəbin psixoloqu Sevda Nəbiyeva tədbirin dizaynından tutmuş mətnlərə, deyilən şeirlərə, sərgilənən rəsmlərə qədər bütün işi bir yerdə görüblər: 

“Məqsədimiz insanları suya qənaətə təşviq etməkdir. Bu prosesə məktəblilərdən başlamaq ən yaxın yoldur. Biz də öz şagirdlərimizdən başladıq. Bir qismi hazırladıqları kompozisiyalarla, bir qismi yoldaşları hazırlaşarkən, ya da səhnədə çıxış edərkən öyrəndi. Fikrimizcə, şagirdlərimiz eşitdikləri, gördükləri ilə suyun əhəmiyyətini öyrənəcək, sərvətimizdən qənaətlə istifadə etməyi vərdişə çevirəcəklər”.
 

Müəllimlər verdikləri ismarıcın ünvana – şagirdlərinə çatacağından əmindirlər: “Biz ismarıcımızın onlara çatmasının ən qısa, ən asan yoluna əl atmışıq. Şagirdlərimizin köməyi ilə suya olan ehtiyacı fənlər, elmlər, insan orqanizmi, bitki aləmi, heyvarların dilindən çatdırırıq. Şagirdlərimiz kənd təsərrüfatı sahələri susuz qalanda, sənayedə su çatışmayanda iqtisadiyyatın, dolayısı ilə insanların başına nə gələcəyini əyani şəkildə görəndə, öz yoldaşlarından dinləyəndə suyun əhəmiyyətinin fərqinə varacaq, mütləq açıq qalmış kranı bağlayacaqlar”.

İnsanın səbəb olduqlarının elə insan üçün nə ilə nəticələnəcəyinin acı mənzərəsini göstərdilər

“Bir damla suyun səyahəti”ndə şagirdlər suyun mühafizəsi, su ehtiyatları, sənayedə, səhiyyədə və başqa sahələrdə suyun rolu, israfının qanunla cəzası, ölkə başçısının bu istiqamətdə verdiyi qərarlara qədər hər məqama toxundular. 

Bir sözlə, məktəblilər səhnə qurub ağac oldu, suya döndü, bitkiyə çevrildilər. İnsanın səbəb olduqlarının elə insan üçün nə ilə nəticələnəcəyinin acı mənzərəsini göstərdilər.

Suyun qədrini bilsin deyə dünyaya səsləndilər. Su ömrü diləyib, “su qədər əziz ol”, - dedilər.