Erkən yaşlarda uşaqlarda oxu vərdişlərinin yaranması niyə mühümdür?

Böyük Britaniyada aşağı gəlirli ailələrlə aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, erkən yaşlarda oxumaq uşaqlara dərin və çoxşaxəli faydalar verir və bu təsir onların bütün həyatına müsbət şəkildə sirayət edə bilər.
Araşdırma göstərir ki, valideynlər və qəyyumlar uşaqları ilə birlikdə oxumağın əhəmiyyətini anlayırlar və əksəriyyət uşaqlarına həyatlarının ilk ilində nağıllar və hekayələr oxuyur. Lakin demək olar ki, hər dörd ailədən biri bunu etmir. Birlikdə oxuma ən çox 2-4 yaş aralığında olur, daha sonra isə kəskin şəkildə azalır və uşaqlıq dövrü boyu aşağı düşməyə davam edir.

Bu isə o deməkdir ki, bir çox uşaqlar kitablar və hekayələrlə müntəzəm təmasdan və bunun gətirdiyi dərin və geniş faydalardan məhrum qalırlar.

Əsas maneələrə iş və ailə həyatının təzyiqləri səbəbindən vaxt çatışmazlığı və uşaqların bəyənəcəyi kitabları seçməkdə özünə inamsızlıq daxildir. Bundan əlavə, valideyn və qəyyumların dörddə birindən çoxu balaca uşaqları ilə birlikdə oxumağı asan hesab etmir.

Bu mürəkkəb məsələdir və ailələri uşaqları ilə daha çox oxumağa həvəsləndirən davranış dəyişikliyi əsaslı yanaşma tələb edir. Hekayə paylaşımını ailələr üçün asudə və zövqlü hala gətirmək çox vacibdir.

Erkən yaşlarda kitab oxuyan uşaqların böyüdükcə oxumağı davam etdirmə ehtimalı yüksəkdir

Ailələr vaxt və maddi çətinliklərlə üzləşdiyi bir dövrdə kitab və hekayə paylaşımına investisiya qoymaq niyə bu qədər önəmlidir? Oxumaq və hekayə paylaşmaq uşaqların sağlamlığına, rifahına, məktəb uğurlarına və yaradıcılığına müsbət və uzunmüddətli təsir göstərir. Birlikdə oxumaq ailələrə də dərhal fayda verir. Bu, uşaqlarla valideynlər, qəyyumlar və ya ailə üzvləri arasında bağları möhkəmləndirir, valideynlərdə pozitivliyi artırır və uşaqların yuxusunu yaxşılaşdırır.

Uşaqların beyni həyatın ilk 5 ilində ən sürətli inkişaf dövrünü yaşayır. Bu dövrdə kitabların, hekayələrin və uşaq nəğmələrinin oyun, danışıq və oxuma zamanı istifadəsi onların idrak, fiziki, sosial və emosional inkişafına böyük təsir göstərir. Bu təsir uşaqlıqdan çox sonrakı dövrlərə qədər uzanır.

Aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, erkən yaşlarda kitab oxuma təcrübəsi olan uşaqların böyüdükcə oxumağı davam etdirmə ehtimalı daha yüksəkdir. Erkən yaşlarda oxumaq uşaqların 16 yaşda bütün fənlər üzrə nailiyyətlərinə valideyn təhsili və sosial vəziyyətdən 4 dəfə daha güclü təsir göstərir.

Aztəminatlı ailələrdən olan uşaqlar üçün isə bu faydalar daha da böyükdür. Araşdırmalar göstərir ki, ibtidai məktəbi yüksək nəticə ilə bitirən aztəminatlı uşaqların evdə erkən yaşda onlara kitab oxunması ehtimalı həmyaşıdlarına nisbətən iki dəfə çoxdur.

Uzunmüddətli perspektivdə oxumaq uşaqların həyat imkanlarını köklü şəkildə dəyişdirə bilər. Məsələn, 5 yaşında ona kitab oxunan aztəminatlı bir uşağın 30 yaşda iqtisadi uğura nail olmaq ehtimalı bu təcrübəni yaşamayan yaşıdlarından daha yüksəkdir.

Bu səbəbdən aztəminatlı və həssas ailələrdən olan uşaqlar oxumağın müsbət təsirindən məhrum qalmamalıdırlar.