“Vətən çağıranda”: Qəhrəman müəllimin hekayəsi filmdə

“Azərbaycan müəllimi” bu illər ərzində bir-birindən fərqli hekayələri olan saysız-hesabsız qəhrəmanları oxucularına təqdim edib: müəllimlər, şagirdlər, tələbələr... Amma budəfəki yazımızın qəhrəmanı sinfini döyüş meydanına dəyişən, qələmini silahla əvəz edən igid Azərbaycan övladı Muxtar Həşimovdur.

Deyirlər, hər peşənin öz çətinliyi, öz məsuliyyəti var. Amma müəllimlik və hərbçiliyi heç bir peşə ilə müqayisə etmək olmur. Müəllim gələcəyi – Vətən övladlarını böyüdür, hərbçi isə həmin gələcəyi qoruyur. Muxtar Həşimov həm müəllim, həm də hərbçi idi. Bu iki şərəfli yolu birləşdirən həyat hekayəsi “Vətən çağıranda” sənədli filmində tamaşaçılara təqdim olundu.

Filmin rejissoru Nicat Cəlilov da bu şərəfli yolun davamçılarındandır. II Vətən müharibəsi iştirakçısı olan rejissor, bəlkə də, elə buna görə Muxtar müəllimin hərb yolunu bu qədər dolğun və hisslərlə təsvir edə bilib. Çünki özü də o yolu keçib. Layihənin rəhbəri Namiq Həmzəyev adına 238 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Xuraman Osmanova, filmin ideya müəllifi isə hər birimizin səsinə görə tanıdığımız hərbi diktor Şəmistan Əlizamanlıdır. Bu təsirli hekayəni ssenariyə çevirənlər Nicat Cəlilov və Ötərxan Eltacdır.

Filmin ilk səhnəsi yaşlı bir kişinin kitab oxuması ilə başlayır. Bu qocaman insan sanki övladlarını, yəni qəhrəmanlarını unutmayan Azərbaycanın simvolik obrazı kimi görünür. Onun yanına yaxınlaşan nəvəsi maraqla kitabın mövzusunu soruşur, o isə cavabında Azərbaycanın igid oğullarından birindən bəhs etdiyini bildirir. Nəvə obrazı da simvolik məna daşıyır. O, tarixini və qəhrəmanlarını tanımaq istəyən, keçmişindən güc alan gənc nəsli təcəssüm etdirir.

Deyirlər, cəsur insanların taleləri bir-birinə bənzəyir. Ehtiyatda olan mayor Muxtar Həşimovun həyat yolu da minlərlə igid Azərbaycan övladının taleyini xatırladır. O, 1956-cı ildə Laçın rayonunun Cicimli kəndində anadan olub. Uşaqlığı və gəncliyi vaxtilə işğal altında qalan bu torpaqlarda keçdiyi üçün onda vətən sevgisi və doğma yurdunu azad görmək arzusu erkən yaşlardan formalaşıb. Bakı Slavyan Universitetində ali təhsil alıb, Qarabağ müharibəsinə qədər isə Cicimli kənd məktəbində direktor müavini kimi çalışıb.

Müharibə başlayan günlərdə Muxtar Həşimov iki cəbhədə döyüşürdü. Gündüzlər məktəbdə şagirdlərinə dərs deyir, gecələr isə kəndin kənarında post qurub silahlanaraq yurdun keşiyində dayanırdı. Həyatının iki məna dolu rolu – müəllim və döyüşçü o illərdə bir-birinə qarışmışdı.
Nizamlı ordu yarananda o düşünmədən sıraya qoşuldu. Əlindəki qələmi silahla əvəz etdi, amma Vətən sevgisi dəyişmədi, sadəcə başqa bir mübarizə forması aldı. Qısa zamanda göstərdiyi igidliklə fərqləndi, batalyon komandiri vəzifəsinə yüksəldi.

Düşmən cəsurluğuna görə sadə kənd müəllimini xüsusi təyinatlı zabit hesab etmişdi

O illərin döyüşləri onun adını həm silahdaşlarının, həm də xalqın yaddaşına qəhrəman kimi yazdı. Düşmənə qarşı apardığı əməliyyatlarda taktiki uzaqgörənliyi ilə seçildi: topçu bölmələri ilə yaratdığı düzgün əlaqə sayəsində düşmən ağır itkilər verdi, 80-dən çox erməni xüsusi təyinatlısı məhv edildi, çoxlu silah və sursat ələ keçirildi.

Düşmən onu o qədər cəsur görmüşdü ki, sadə bir kənd müəllimini xüsusi təyinatlı zabit hesab etmişdi. Halbuki o, yalnız Vətənini sevən, öyrətməyi və qorumağı eyni dərəcədə borc bilən bir insan idi.

“Atam yaralananda sevinirdik ki, bəlkə...”

Muxtar müəllim bu döyüşlərdə dəfələrlə yaralansa da, geri çəkilməyi heç vaxt düşünmədi. Hər dəfə sağalandan sonra yenidən ön xəttə qayıdır, silahdaşlarının yanında dayanırdı.

Oğlu danışır ki, atası hər dəfə yaralananda evdə qəribə bir sevinc qarışıq həyəcan yaşanırdı. Düşünürdülər ki, bəlkə, bu dəfə evə qayıdar, bir az qalar, bəlkə, bu dəfə döyüşlərdən uzaqlaşar. Amma sağalan kimi yenə ön cəbhəyə gedirdi. Qızı xatırlayır ki, o illərdə hər axşam televizorda şəhid siyahısı açıqlananda evdə nəfəs belə alınmırdı. Hamı ekrana baxır, atalarının adını axtarırdı. O anlar qorxu ilə ümidin bir-birinə qarışdığı ən ağır anlar idi.
Onlar şanslı idilər, ataları sağ-salamat evə döndü. Amma minlərlə ailə bu xoşbəxtliyi yaşaya bilmədi. Minlərlə Azərbaycan övladı atasını, qardaşını, sevdiyini bu torpağın suverenliyi, bayrağın ucalığı uğrunda itirdi. Vətən müstəqilliyinin qiyməti həmin insanların canı ilə yazıldı...

“Fəxr edirəm ki, müəllimimlə birlikdə döyüşmüşəm”

Muxtar müəllim həm döyüş meydanında, həm də sinif otağında nümunə olub. Şagirdləri arasında sevilən, hörmət olunan bir müəllim kimi yadda qalıb. Ehtiyata buraxıldıqdan sonra da təhsildən uzaqlaşmayıb, müxtəlif məktəblərdə çalışaraq gənclərin vətənpərvərlik ruhunda formalaşmasına töhfə verib.
Onun sabiq şagirdləri arasında elələri də var ki, illər sonra II Qarabağ müharibəsində onunla çiyin-çiyinə vuruşublar. Həmin döyüşçülər bu gün də fəxrlə deyirlər ki, müəllimləri ilə eyni səngərdə olublar. Muxtar Həşimov onlar üçün sadəcə bir komandir deyildi, o, hər bir əsgərinə dayaq olan böyük qardaş idi. Döyüş başlayanda isə həmişə ön sırada gedirdi, heç vaxt arxada qalmırdı.

“Qalib mayor Həşimov kimi qayıdacağam”

İllər keçdi, amma onun içindəki nisgil, yarımçıq qalan mübarizənin səsi heç zaman susmadı. Vətən torpağı həsrətlə gözləyirdi, o isə 30 illik həsrətin bitəcəyi günü qəlbinin dərinliyində hiss edirdi.

2020-ci il sentyabrın 27-si… Ali Baş Komandanın hücum əmri verildiyi o gün sanki Muxtar müəllim üçün zaman geri dönmüşdü. Əlində silah, gözlərində o illərin qüruru ilə yenidən yola çıxdı. Dedi ki, bu dəfə qayıtmaq üçün yox, başladığı işi başa çatdırmaq üçün gedir.
Laçının hər cığırını, hər daşını əzbər bilirdi. O torpaqların nəfəsini tanıyırdı. Yaşı artıq çox idi, səhhəti də qaydasında deyildi. Amma heç nə onu dayandıra bilmədi. Keçmiş döyüş yoldaşları ilə birgə yenidən səngərə yollandılar. Onların təcrübəsi və iradəsi Şanlı Ordumuzun qələbəsinə yol açdı. 
Gedərkən ailəsinə bircə cümlə dedi, bu sözün qarşısında heç kəs onu fikrindən döndərməyə belə çalışmadı: “Məğlub Mayor Həşimov yox, qalib Mayor Həşimov kimi qayıdacağam”.

Bu gün Muxtar Həşimovun adı bir döyüşçü, həm də bir müəllim, bir ata, bir vətəndaş kimi xatırlanır. O həm sinifdə, həm də səngərdə müəllim idi, birində bilik öyrədirdi, digərində mərdlik. O, öyrətdiyi kimi də yaşadı. Vətəni sevməyi, qorumağı, heç vaxt geri çəkilməməyi təkcə sözlə deyil, əməllə göstərdi. Müəllim kimi yetişdirdiyi gənclər indi onun davamçılarıdır, döyüşçü kimi qoruduğu torpaqlar isə o dərsin canlı şahididir.

Onun həyatı göstərdi ki, Vətən sevgisi üçün yaşın, peşənin, vəzifənin fərqi yoxdur. Əsas olan içindəki inamdır. Bir də Vətənə olan sönməz sevgi...