“Bir sual bizi çempionluqdan kənar edə bilərdi” – Qaliblərlə söhbət 

Elm və Təhsil Nazirliyinin və Kapital Bankın dəstəyi, “Təhsil Oyunları Platforması”nın təşkilatçılığı ilə müəllimlər arasında keçirilən “Nə? Harada? Nə zaman?” oyununun respublika kubokunun finalı baş tutub.

Final turunda ölkənin müxtəlif rayonlarını təmsil edən 38 komanda iştirak edib və maraqlı mübarizə nəticəsində qaliblər müəyyənləşib.

Oyunun nəticəsinə əsasən, Qubanın “Yurd” komandası I, Goranboyun “The Masters” komandası II, Hacıqabulun “Paradise” komandası III yerləri tutublar.

Hər üç komanda “Azərbaycan müəllimi”nə həm uğurlarını, həm də qarşılaşdıqları çətinlikləri bölüşərək, intellektual oyunların müəllimlər və şagirdlər üçün əhəmiyyətini vurğulayıb.

“Yarışa yalnız qələbə məqsədilə çıxmışdıq”

Təmsil etdiyi “Yurd” komandası ilə yarışda I yerə layiq görülən Ramin Mahmudov 25 ilə yaxındır ki, pedaqoji fəaliyyət göstərir. O, müxtəlif təhsil müəssisələrində pedaqoq, psixoloq, həmçinin Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin Quba rayonu üzrə təhsil sektorunda metodist kimi çalışıb. Hazırda Quba şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbdə psixoloq kimi fəaliyyət göstərir.

O bildirib ki, qələbə onlar üçün gözlənilən idi: “İllərdir ki, bu sahədə məşq edirik, özümüz yarışlar təşkil edirik. Təcrübəmizə arxalanaraq yarışa yalnız qələbə məqsədilə çıxmışdıq. Ötən il keçirilən yarışda da yaxşı nəticə göstərmişdik, lakin reqlament səbəbindən ilk 3-lüyə düşə bilmədik. Bu dəfə isə məqsədimiz qəti idi  və komanda olaraq hədəfimizə nail olduq. Final turunda bizim üçün ən çətin sual yarışın ilk sualı idi. Sual tam yadımda deyil, amma cavab “birinci” və “Qaqarin” olmalı idi. Çox versiya düşündük, amma cavab çata bilmədik. Finalda komandaların 90 faizinin bu sualı tapa bilmədiyini nəzərə alsaq, bu turda ən çətin sual elə həmin sual idi”.

Ramin Mahmudov deyir ki, komandanın uğur qazanması üçün düzgün iş bölgüsünün aparılması vacib idi: “Komandada kimsə sualı dinləyir, kimsə ilk versiyanı yazır, digəri isə sualın sonluğuna diqqət edir. Biz bölgünü əvvəlcədən müəyyən etmişdik və bu, oyunda qələbə qazanmağımızda böyük rol oynadı”.
Onun sözlərinə görə, yarışın ən kritik anı 36-cı – sonuncu sual olub: “Bu suala qədər həm biz, həm də rəqiblərimiz eyni xal toplamışdı.  Bu sualı tapa bilməmək bizi çempionluqdan kənar edərdi. Sual maraqlı idi. Versiyalarımız “bazar günü”, “Məzun Günü” və “Son zəng” idi. Sonda sualda musiqi müəllimindən bəhs edildiyi üçün “Son zəng” cavabını seçdik və doğru oldu. Bu cavab bizə digər iki komanda ilə birlikdə çempionluq üçün əlavə suallara çıxmaq imkanı verdi və nəticədə əlavə suallarda qalib gəldik”.

“Bu cür oyunlar müəllimlərin konseptual düşünməsini inkişaf etdirir”

Ramin Mahmudov hesab edir ki, “Nə? Harada? Nə zaman?” oyununda müəllimlərin üstünlüyü onların geniş və çoxşaxəli biliyə malik olmalarıdır: “Fənlərarası inteqrasiyanın vacib olduğu dövrdə müəllimin əlavə bilikləri dərsin keyfiyyətinə də təsir edir. Bu cür oyunlar müəllimlərin konseptual düşünməsini inkişaf etdirir. Belə yarışlar müəllimlər arasında əməkdaşlıq və ünsiyyət mühitini gücləndirir. Müxtəlif bölgələrdən olan müəllimlərlə tanış olur, təcrübə mübadiləsi aparırıq. Goranboyun “The Masters”, Beyləqanın “Mil”, Ucarın “Bir qrup şəxs”, Hədəf Liseyinin “Neyro-Hədəf” komandalarının üzvləri ilə çox yaxın əlaqələrimiz yaranıb”.

“Artıq bir çox məktəblər bu yarışlara qoşulmaq istədiyini bildirir”

Ramin Mahmudovun rəhbərlik etdiyi “Yurd” Gənclərin İntellektual İnkişafına Dəstək İctimai Birliyi bir neçə ildir ki, Quba-Xaçmaz regional zonasında müəllim və şagirdlər arasında intellektual yarışlar təşkil edir. O deyir ki, hər həftə müəyyən məkanda toplanıb birgə məşq edirlər: “Bu, komanda üzvlərinin bir-birini tanımasına, bilik sahələrini müəyyən etməsinə və yarışda düzgün qərar verməsinə böyük kömək edir. Bu qələbə təkcə onların məktəbi deyil, bütün rayonun təhsil ictimaiyyəti tərəfindən böyük sevinclə qarşılanıb. Artıq bir çox məktəb bu yarışlara qoşulmaq istədiyini bildirir. Biz də yaxın vaxtlarda yerli müəllimlərin iştirakı ilə yeni yarış təşkil etməyi planlaşdırırıq”.

Gələcək hədəflərdən danışarkən o bildirir ki, ənənəni davam etdirmək və ikiqat qalib adını qazanmaq niyyətindədirlər: “Eyni zamanda bu yarışların digər məktəblərdə də yayılmasını istəyirik. Artıq şagirdlər üçün intellektual klublar yaradılıb, məşqlər keçirilir. Bu kimi yarışlar həm müəllimlərin asudə vaxtının səmərəli təşkilinə, həm də şagirdlərin motivasiyasının artmasına xidmət edir. Şagird müəlliminin yarışa qatıldığını görəndə özü də maraqlanır, araşdırmağa, öyrənməyə başlayır. Bir müəllim üçün ən əsas nədir? Şagirdin analiz, araşdırma bacarığının güclənməsi və kitaba marağının artması”.

Komandanın adının “Yurd” olması da təsadüfi deyil. Onun rəhbəri olduğu ictimai birliyin illərdir bölgədə intellektual hərəkatı inkişaf etdirdiyini nəzərə alaraq komanda adını da həmin təşkilatın adından götürüblər: “Yurd həm də “el, oba” mənası daşıyır. Biz də təmsil etdiyimiz bölgənin adını vurğulamaq üçün komandanın adına “Quba”nı əlavə etdik və beləliklə, “Yurd Quba” formalaşdı”.

“Oyun boyu kifayət qədər maraqlı və çətin suallar oldu”

Anar Əliyev “The Masters” komandasının kapitanı olaraq Goranboy rayonunu təmsil edib və komanda yoldaşları ilə birlikdə 2-ci yerə layiq görülüblər. “Nə?  Harada? Nə zaman?” oyunu üzrə respublika kubokunun final oyununda komanda Goranboyu təmsil etsə də, heyətdə digər rayonlarda çalışan müəllimlər də təmsil olunub. Anar Əliyev hazırda Goranboy rayonu Qaradağlı kənd tam orta məktəbində coğrafiya müəllimi kimi fəaliyyət göstərir. Pedaqoji fəaliyyətinə 2020-ci ildə Göygöl rayonu Göyçəkənd kənd tam orta məktəbində başlayıb. Artıq 6 ildir ki, coğrafiya müəllimi kimi çalışır.

O deyir ki, bu turnirə aprel ayında keçirilən son respublika çempionatının qalibi kimi qatılmışdıq və yenidən uğuru təkrarlayaraq “İkiqat Azərbaycan çempionu” adını qazanmaq niyyətində idik: “Məqsədimiz 1-ci yer idi, lakin oyunun sonunda 2-ci yerə layiq görüldük. Oyun boyu kifayət qədər maraqlı və çətin suallar oldu. Komandamızın tapdığı ən çətin suallardan biri “Xizəklə sürüşən idmançının uzaqdan vergül işarəsinə bənzədilməsi” ilə bağlı idi. Sualın cavabını tapmaq asan olmadı, lakin müzakirə zamanı komanda olaraq sualdakı ipuçlarından yaxşı istifadə etdik və vaxtın bitməsinə çox az qalmış cavabı tapdıq. Sualın doğru cavabını çox az komandanın tapması bizi sevindirdi. Komandada hər kəsin əsas vəzifəsi sualı səssiz dinləyib müzakirədə aktiv iştirak etmək idi. Lakin bəzi üzvlərə əlavə vəzifələr də düşürdü. Kapitan olaraq 2 versiya arasında qaldıqda doğru cavabı seçmək işini icra edirdim. Bəzən seçimlər uğurlu, bəzən isə səhv olurdu və bu, oyunun nəticəsini təsir edirdi. 36 sualın sonunda ilk 3 komandanın xalları bərabər oldu və qalibi müəyyən etmək üçün əlavə suallar verildi.  Əlavə suallardan birində müzakirə zamanı yanlış versiyanı seçdik, əks halda qalib gəlmək mümkün olardı. Bu an bizim üçün ən kritik məqam oldu”.

“İntellektual oyunlar müəllimin hərtərəfli inkişafına səbəb olur”

Onun sözlərinə görə, hazırda təşkil olunan bir çox intellektual turnirlərdə komandaların heyətində xeyli müəllim iştirak edir: “Müəllimlərin iştirakı fənn üzrə sualların cavablandırılmasında komandaya böyük üstünlük verir. İntellektual oyunlar müəllimin hərtərəfli inkişafına səbəb olur, asudə vaxtını səmərəli keçirməyə imkan yaradır. Öyrəndiyimiz maraqlı faktları tədris etdiyimiz mövzularla əlaqələndirərək şagirdlərin dünya görüşünün genişlənməsinə nail oluruq. Yarışa hazırlaşmaq üçün “Təhsil Oyunları Platforması”nın YouTube səhifəsindəki suallardan istifadə etdik. Daha çox zəif olduğumuz “Milli mövzular” üzərində məşq etdik. Komandada ədəbiyyat müəllimi olmadığından bu sahədə gücümüzü artırmağa çalışdıq. Məktəb kollektivimiz ötən çempionatda olduğu kimi, bu dəfə də bizdən 1-ci yeri gözləyirdi. Təəssüf ki, bu dəfə gözləntiləri doğrultmadıq, lakin 2-ci yer də kollektivimizi sevindirdi. Artıq yazda keçiriləcək növbəti “Respublika Çempionatı” üçün hazırlıqlara başlamışıq. Davamlı məşqlərlə əvvəlki uğurumuzu təkrarlayıb turnirin qalibi olmağı, zirvədəki yerimizə geri dönməyi hədəfləyirik”.

O vurğulayıb ki, ənənəni şagirdlərə aşılamaq üçün komanda üzvlərimiz məktəbdaxili yarışmalar və yerli idarələrlə əməkdaşlıq edərək rayon səviyyəli turnirlər təşkil edir: “Şagirdlərin də böyük yarışlarda qalib gəlməsi üçün üzərində çalışırıq və məktəblərimizdə “İntellektual oyunlar” dərnəklərinin açılmasını arzulayırıq. İnanırıq ki, yaxın gələcəkdə şagirdlərimiz də belə yarışlarda mükafatçılar sırasında olacaq. Düşünürəm ki, intellektual oyunlarla məşğul olan insanlar geniş dünya görüşünə malik olur, komanda ilə işləmə və fərqli düşünmə bacarıqları inkişaf edir. Ən əsası, intellektual oyunlar ən yaxşı tərbiyə üsuludur. Bu səbəbdən ölkədə təhsilin inkişafı üçün intellektual oyunların rolu böyükdür. Həm müəllimlər, həm də şagirdlər üçün belə yarışların sayı artırılmalıdır”.

“Qələbənin əsas səbəbi komandanın hər bir üzvünün əzmkarlığı və birgə fəaliyyətidir”

“Nə? Harada? Nə zaman?” altı nəfərlik komanda şəklində oynanan intellektual oyununda Hacıqabulun “Paradise” komandası III yeri tutub.

Komandanın kapitanı Salman Mirzəzadə deyir ki, komandamız hər hansı bir məktəbi təmsil etmir. Hacıqabul rayonunun yığma komandası olaraq müxtəlif məktəbləri təmsil edirik: “Müəllimlərin hər biri müxtəlif fənləri tədris edir və fərqli məktəblərdə çalışırlar. Bu oyunda qələbənin əsas səbəbi komandanın hər bir üzvünün əzmkarlığı və birgə fəaliyyətidir. Komandamızdan üç nəfər – Məhəmməd müəllim, Ağacan müəllim və Hacıqabul 6 nömrəli məktəbdə oxumuşuq. Hazırda həmin məktəbdə psixoloq işləyirəm. Biz ilk dəfə 11-ci sinifdə oxuyarkən “Brain Ring” yarışında iştirak etmişdik və Respublika finalına çıxaraq ölkə üzrə 3-cü olmuşduq. Bu bizim ilk böyük nailiyyətimiz idi. O vaxtdan bu sahəyə maraq artdı, həm universitet dövründə, həm də sonrakı illərdə müxtəlif yarışlara qatılaraq özümüzü inkişaf etdirdik”.

O bildirib ki, komandanın formalaşması Hacıqabul Təhsil Sektorunun müdiri Bəxtiyar Ələşbərovun təşəbbüsü ilə olub. O, rayonda intellektual mühiti inkişaf etdirmək məqsədilə mənə komanda yaratmağı təklif etdi: “Onsuz da şagirdlərimi intellektual yarışlara hazırlayırdım və onların müxtəlif nailiyyətləri var. Bu yaxınlarda Hacıqabulun şagird yığma komandası respublika üzrə 4-cü yeri tutub. Müəllimlərdən ibarət bu komanda keçən il də “Nə? Harada? Nə zaman?” yarışında Respublika üçüncüsü olmuşdu. Sadəcə, o vaxt başqa adla, “Xudumani” adı ilə çıxış etmişdik.

Bu il isə komanda adımız “Paradise” oldu. Əvvəlcə Dan Brown-un “İnferno” əsərinin adı ilə bağlı ad seçməyi düşündük, sonra dedik ki, cəhənnəm yox, Şekspirin cənnəti daha uyğundur. Ona görə “Paradise” adını seçdik. Bunun psixoloji tərəfi də var: eyni komanda hər dəfə eyni adla çıxanda digər komandaların motivasiyası düşür, “yenə bunlar gəldi” deyirlər. Ona görə hər il fərqli adla qatılmağı məqsədəuyğun hesab edirik.

Yarışın sonuna qədər bütün turlarda ən çox xal toplayan komanda biz idik. Lakin üçüncü turda iki texniki-mexaniki səhv ucbatından digər komandalar bizi yaxaladı və xal bərabərliyi yarandı. Üç komanda 23 xalla uzatma turuna çıxdı və uzatmada ilk sualı səhv cavablandırdığımız üçün üçüncü yerə düşdük”. 
Onun fikrincə, atın əhlilləşdirilməsi ilə bağlı sual çox maraqlı idi, amma heç bir komanda tapa bilmədi: “Bizim ən sevdiyimiz suallardan biri “reqvizit sualı” idi: C, A və D hərfləri göstərilmişdi. Bu, informatikaya aid “Control + Alt + Delete” kombinasiya sualı idi və biz onu son saniyədə tapdıq. Çox az komanda doğru cavab verdi”.

“Yarışlara maddi məqsədlə yox, mənəvi zövq üçün qatılırıq”

Salman Mirzəzadə qeyd edib ki, bu yarışlar müəllimlərin dünyagörüşünü genişləndirir: “Ümumiyyətlə, intellektual yarışlarda uğur istəyin özündən gəlir. Komandamızda hər kəs öz sahəsində daim inkişaf edir. Hazırlıq prosesinə gəlincə,  cəmi 1 həftə komanda şəklində məşq etmişik. Məktəbdə də düzünü desəm, çox adi qarşılandı. Çünki artıq insanlar bizə öyrəşiblər – hara gediriksə, nəticə ilə qayıdırıq. Ona görə də bizi görən “yer tutduz?” yox, “neçənci olduz?” deyə soruşur. Yəni üçlüyə düşəcəyimizə əmindirlər. Yarışlar davam etsə, qatılacağıq. Hər il qalib olmaq mümkün deyil, komandalar dəyişir, güclü rəqiblər gəlir. Bu, normaldır. Şagirdlərimizlə də davamlı işləyirik, ənənəni onlara da ötürürük. Əgər növbəti il finala keçsək, tamam başqa adla çıxış etməyi düşünürük.

Belə yarışlar gənclərin və müəllimlərin dünya görüşünü genişləndirməyə böyük təsir edir. Biz bu yarışlara maddi məqsədlə yox, mənəvi zövq üçün qatılırıq”.